zasady obowiązujące na konkursach dyskowców

ZASADY OBOWIĄZUJĄCE NA KONKURSACH DYSKOWCÓW I ICH PRZEBIEG

Aby móc czynnie uczestniczyć w różnego rodzaju wystawach, pokazach, przeglądach bądź konkursach dyskowców, niezbędne wydaje się zapoznanie z obowiązującymi w tym względzie zasadami, a także podziałem dyskowców na 12 grup barwnych. Podział ten obowiązywał już zarówno w Duisburgu (2004r) jak i w Pradze (2005r). Zastosowany był także (z małą modyfikacją-dodatkowa grupa barwna „W” ) w trakcie, I Międzynarodowych Mistrzostw Polski Dyskowców, które odbyły się pod auspicjami PKMD – Kraków 2006. Cenne mogą się także okazać dla wystawcy informacje na temat zasad oceny dyskowców czy omówienie tajników postępowania sędziów na konkursach. W końcowej części opracowania zamieszczone zostały także rady praktyczne, jak przygotować dyskowca do konkursu.

 

Zacznijmy jednak od początku.

 

PRZED IMPREZĄ

Imprezy akwarystyczne o randze otwartych międzynarodowych lub krajowych przeglądów, względnie konkursów dyskowców poprzedza najczęściej opublikowanie przez organizatora regulaminu, którego załącznikiem jest karta zgłoszeniowa.

Regulamin precyzuje wszelkie zasady jakie obowiązywać będą na imprezie, a jednocześnie określa prawa i obowiązki dotyczące zarówno organizatora jak i akwarystów, którzy zdecydują się na wystawienie posiadanych dyskowców. Zawiera on także informacje na temat wielkości akwariów konkursowych a także wszelkich parametrów wody jaka się będzie w nich znajdować.

Regulamin określa też czas, miejsce, a także termin dostarczenia ryb na imprezę oraz ich odbioru po jej zakończeniu. Jednocześnie zawiera on termin i wysokość opłat, jakie obowiązany będzie wnieść wystawca za każdego zgłoszonego do oceny dyskowca.

W regulaminie znajdują się też informacje o wartości i rodzaju nagród jakie zostały przeznaczone dla akwarystów, których dyskowce zajmą pierwsze, a niekiedy także drugie i trzecie miejsce w każdej z ocenianych 9 grup barwnych, oraz charakter głównych nagród (często za zajęcie I, II i III miejsca w klasyfikacji generalnej) lub wyłaniany jest jedynie jeden dyskowiec –zwycięzca wystawy. Wszystkie wyżej wymienione aspekty znalazły się na stronie Międzynarodowych Mistrzostw Polski Dyskowców  odbywających się co dwa lata.

 

W TRAKCIE IMPREZY

Przeglądy i konkursy dyskowców mające rangę otwartych międzynarodowych lub krajowych imprez trwają przeważnie 4 – 6 dni. Pierwsze dwa dni mają charakter zamknięty i jest to zrozumiałe zważywszy, że zarówno organizatorzy jak i inni uczestnicy imprezy mają pełne ręce roboty. Cały pierwszy dzień, a także pierwsza połowa drugiego dnia przeznaczona jest na przyjmowanie dyskowców w boksach konkursowych, urządzanie akwariów towarzyszących, tworzenie dekoracji, a także stoisk reklamowych. W trzecim dniu przystępuje do pracy w godzinach przedpołudniowych komisja sędziowska. Kolejne trzy dni przeznaczone są dla publiczności, która może oglądać prezentowane ryby, a jeśli zorganizowany zostanie konkurs dla publiczności – brać w nim udział.

Omawiana impreza, aby nie była zbytnio monotonna dla oglądających ją widzów, a także w celu jak najszerszego propagowania całokształtu zagadnień akwarystycznych, często połączona jest z prezentacją licznych akwariów typu dekoracyjnego, w których pokazywane są inne gatunki ryb. Imprezie towarzyszą także tematyczne wystąpienia specjalistów (seminaria, wykłady). Często też odbywają się przy takiej okazji prezentacje sprzętu akwarystycznego, pokarmów dla ryb i innego rodzaju akcesoriów akwarystycznych, które w celach reklamowych chętnie urządzają na zaproszenie organizatora firmy specjalistyczne.

 

NA ZAKOŃCZENIE IMPREZY

Czwartego lub piątego dnia, na specjalnie zorganizowanej uroczystości ogłaszane są oficjalne wyniki konkursu, a także wręczane wystawcom nagrody i dyplomy. Wtedy też na zbiornikach konkursowych pojawia się informacja, które z ryb zostały szczególnie wyróżnione, zajmując czołowe lokaty w poszczególnych grupach barwnych, które stały się zwycięzcami w kategorii naturalnej a które w hodowlanej a także informuje, kto zwyciężył w klasyfikacji generalnej.

Przed tym jednak (by nie sugerować rozwiązań oglądającym) zapada rozstrzygnięcie konkursu publiczności. Znamiennym faktem jest, że najczęściej w tym konkursie wygrywa ryba, która nie została najwyżej oceniona przez komisję sędziowską. Trudno się jednak temu dziwić, gdyż ogląd specjalistów rządzi się innymi – ściśle określonymi regułami, które zostaną omówione poniżej.

Zwyczajowo zostało też przyjęte, że w czasie ogłaszania wyników, każdy akwarysta wystawiający do oceny dyskowce otrzymuje za każdą prezentowaną rybę dyplom, w którym wpisane jest imię i nazwisko hodowcy, grupa barwna w której konkurowała ryba, ewentualnie ilość otrzymanych przez nią punktów.

Odrębne, nieco inaczej wyglądające dyplomy otrzymują zwycięzcy w ramach poszczególnych grup barwnych i oczywiście zwycięzcy w klasyfikacji generalnej. Tutaj wpisanie ilości zdobytych przez rybę punktów jest już obowiązkowe.

Powszechnie obowiązuje i jest przestrzegana zasada, że odbiór biorących udział w konkursie dyskowców przez ich właścicieli, odbywa się dopiero w godzinach popołudniowych ostatniego dnia imprezy. Zasada ta dotyczy także ryb, które w czasie imprezy zmieniły właściciela.

 

METODA KWALIFIKOWANIA DYSKOWCÓW DO DANEJ GRUPY BARWNEJ

Kwestią sporną, która do chwili obecnej nie została jednoznacznie uregulowana pozostaje sprawa, kto kwalifikuje na konkursie daną rybę do określonej grupy barwnej. Poglądy specjalistów rozkładają się w tej kwestii mniej więcej po połowie. Warto przy tym zaznaczyć, że bez względu na stanowisko, każda ze stron dysponuje w czasie uzasadniania swego poglądu konkretnymi argumentami. Faktem jest też, że każdorazowo sposób kwalifikowania dyskowców do danej grupy barwnej określa organizator w ogłaszanym przed imprezą regulaminie i określona tam metoda jest dla wszystkich (zarówno wystawców jak komisji sędziowskiej) wiążąca.

Zwolennicy pierwszego rozwiązania, które osobiście uważam za bardziej słuszne twierdzą, że obowiązek prawidłowego zakwalifikowania dyskowca do danej grupy barwnej spoczywa na wystawiającym rybę hodowcy i czyni to on na dokumencie w czasie zgłaszania jej na konkurs. Wystawca zobowiązany jest w tym wypadku umieścić każdy zgłoszony egzemplarz w tej grupie barwnej, do której został on przez hodowcę zapisany. W czasie oceny sędziowskiej, jeśli ryba ewidentnie nie należy do danej grupy barwnej, nie podlega ocenie i zostaje zdyskwalifikowana. Bywa też tak, że ryba wykazuje jedynie częściowo cechy jakie charakteryzują daną grupę barwną a pozostałymi przypomina przedstawiciela innej grupy. W takim przypadku podlega ona klasyfikacji, przy czym otrzymuje od sędziego dużo punktów karnych w niektórych z zagadnień tematycznych.

Do pozytywów takiego rozwiązania zalicza się następujące okoliczności:

  • organizator konkursu może jeszcze przed imprezą posegregować zbiorniki dla poszczególnych grup barwnych (od E do L), przeznaczając dla każdej z grup tyle akwariów, ile zgłoszonych zostało ryb.
  • wszystkie ryby należące do danej grupy barwnej zgromadzone są w jednym segmencie tematycznym, co znacząco ułatwia sędziom ocenę.
  • sędzia w czasie oceny dyskowców z jednej grupy barwnej ma ułatwione zadanie w czasie porównywania ryb. Taka czynność wydaje się niezbędna w przypadku, gdy dwie lub więcej ryb prezentuje zbliżony poziom.
  • nie istnieje możliwość składania protestu przez hodowcę, że wystawiony przez niego dyskowiec winien być oceniany w innej niż był grupie barwnej.

Odmienne stanowisko prezentuje druga grupa specjalistów. Uważają oni, że dyskowce wystawione na konkursie winna zakwalifikować do poszczególnych grup barwnych komisja sędziowska. W tym wypadku nie liczy się treść jaką zawiera formularz zgłoszeniowy przesłany przez wystawcę.

Do pozytywów takiego rozwiązania zalicza się następujące okoliczności:

  • nie istnieje możliwość zdyskwalifikowania ocenianego dyskowca,
  • sprowadza się do minimum przypadki, w których doskonała ryba, oceniana przez sędziów w nieodpowiedniej kategorii. otrzymuje wiele punktów karnych.

Warto przy tym jednak wziąć pod uwagę, że omawiane rozwiązanie powoduje, że pozytywne elementy pierwszego rozwiązania nie są możliwe do zrealizowania przy drugim. Nie istnieje praktycznie możliwość, by przenosić raz umieszczone w zbiornikach ryby do innych, tak, by osiągnąć pożądane zjawisko  zgromadzenia w jednym ciągu tematycznym wszystkich ryb z danej grupy barwnej.

Nie ulega jednak wątpliwości, że bez względu na obraną metodę kwalifikacji dyskowców, osoba posiadająca uprawnienia sędziowskie musi wykazać się umiejętnością właściwego zakwalifikowania oglądanej ryby do jednej z 9 grup barwnych.

 

ZASADY OCENY

Przedstawione poniżej omówienie 10 elementów, stanowi w tej sytuacji jedynie zdanie odrębne autora, lecz oparte jest o spostrzeżenia i tendencje, jakie daje się zauważyć w czasie oceny dyskowców na różnego rodzaju konkursach

1.Wielkość ciała

Z zaprezentowanych opisów grup barwnych wynika, że o ile gatunki występujące w środowisku naturalnym mają w wielu przypadkach możliwość osiągnięcia rozmiarów dochodzących do 20 centymetrów, to już takiej wielkości nie osiąga przeważnie wiele hodowlanych form barwnych w danej odmianie kolorystycznej. Omawiane zjawisko staje się szczególnie dobrze zauważalne w przypadku hodowania ryb będących przedstawicielami grupy barwnej Red, Red Spotted lub Snake Skin. Uwagi tej nie można za to zastosować w przypadku omawiania dyskowców z grupy barwnej „Pigeon Blood Discus”, której przedstawiciele niejednokrotnie osiągają ponadnormatywną wielkość. Z podobnym zjawiskiem można się także niekiedy spotkać w innych grupach naturalnych i hodowlanych.

Prowadząc analizę wyników z poszczególnych konkursów dyskowców, można odnieść wrażenie, że większość sędziów szczególnie preferuje i nagradza ryby osiągające największe rozmiary. Oczywiście ma to miejsce w przypadku, gdy u klasyfikowanych egzemplarzy nie stwierdza się ewidentnych wad w innych podlegających ocenie elementach. Takie stanowisko podyktowane jest chęcią eliminowania egzemplarzy wykazujących tendencję do karlenia, gdyż obecnie, jest to coraz częściej występująca wada. Powyższy pogląd, źle zrozumiany, może także skutkować pewnym niebezpieczeństwem. Dążąc do uzyskania przez ryby jak największej wielkości, zachwianiu ulec mogą proporcje innych ocenianych elementów. Osobiście uważam, że co prawda okazała ryba jest zawsze bardziej dekoracyjna, lecz ważniejsze w tym wypadku są jednak właściwie utrzymane proporcje.

2. proporcje i harmonia ciała

Zdaniem specjalistów, proporcje i harmonia ciała, to elementy mające bardzo duże znaczenie i znacząco rzutujące na inne oceniane cechy ryby. Już sama nazwa rodzajowa omawianych ryb jednoznacznie sugeruje, jak powinien w zasadzie wyglądać dyskowiec. Patrząc na rybę z boku, jej ciało winno się dać wpisać w okrąg. Warto przy tym zwrócić uwagę, że mówiąc „ciało”, mamy najczęściej w przypadku dyskowców na względzie głowę i tułów ryby, pomijając przy tym jej płetwy. Bez względu na wyznawany w tej materii pogląd, gdyby także do ciała zaliczyć płetwy, to poza okręgiem, może się w zasadzie znaleźć jedynie tylna część płetwy ogonowej.

Silne boczne spłaszczenie ciała to kolejny element wpływający na kształt ryb. Nie oznacza to jednak, że ryby powinny być cienkie jak przysłowiowa żyletka. Spłaszczenie ciała nie może usprawiedliwiać chudości. Dyskowce powinny być dobrze umięśnione, a przez skórę nie można w żadnym przypadku dostrzegać elementów składowych szkieletu. W tym miejscu nasuwa się pewna praktyczna uwaga, którą warto wykorzystywać przy ocenie młodych ryb, jeśli chcemy je zakupić. Właśnie w ich przypadku, kształt ciała odgrywa bardzo dużą rolę. Ciało ryby winno w zasadzie jak najbardziej przypominać okrąg. Z moich obserwacji wynika jednak, że najlepsze efekty hodowlane rokują te egzemplarze, których ciała w niewielkim stopniu tworzą lekko pionowo ukształtowaną elipsę. W miarę wzrastania ryb, ta drobna dysproporcja zaczyna najczęściej zanikać, a ciało utworzy idealny okrąg. Tak też powinny zawsze wyglądać młode ryby z odmiany „Hi – Body”, u których wysokie ciało stanowi wzorzec. W tym przypadku nawet dorosłe egzemplarze będą mieć korpus ukształtowany w lekką elipsę, a wygrzbiecenie będzie zauważalne lub dobrze widoczne.

Bezwzględnie wystrzegać się za to należy tych ryb, u których stwierdza się, że ciało tworzy poziomo ułożoną elipsę. Osobiście uważam, że jest to bardzo poważna wada. W tym przypadku ich ciała podczas dalszego rozwoju nigdy nie przyjmą już kształtu okręgu. Powyższe spostrzeżenie potwierdza także w całej rozciągłości część znanych mi osobiście hodowców dyskowców. Z tego też względu to zagadnienie jak i wygląd ogólny dyskowca, premiowane są w czasie oceny największą ilością punktów.

Powinniśmy zwrócić też uwagę na symetrię ryby. Patrząc od czoła ryby w kierunku jej płetwy ogonowej w połowie jej ciała przeprowadzamy umowną linię pionową ( oś symetrii pionowej ). Zwracamy uwagę czy obydwie części ciała są idealnie symetryczne, czy oczy są na jednym poziomie i równej wielkości, to samo dotyczy wieczek skrzelowych i pyska. W tej pozycji łatwo jest też dostrzec ewentualne wykrzywienia ciała szczególnie w partii grzbietowej i brzusznej, wysadzenie gałek ocznych, czy nadmierne rozdęcie lub wklęsłość części brzusznej ryby.

3. Płetwa grzbietowa, odbytowa i brzuszne

Płetwy stanowią kolejny bardzo ważny element oceny, gdyż znacząco rzutują na cały wygląd ryby. Uważny czytelnik zauważył, że zarówno Niemcy jak i Czesi rozdzielają jakby tematykę płetw na dwa elementy – płetwy i ogon, przy czym Czesi proponują, by płetwa ogonowa była oceniana łącznie ze skrzelami. Rozwiązanie to wydaje mi się nieco kontrowersyjne. Ocenianie łącznie skrzeli ryb i płetw, w tym ogonowej jak to ma miejsce u Niemców, wydaje mi się już całkowitym nieporozumieniem.

W rozumieniu tego punktu oceny, sędzia winien oceniać łącznie wygląd płetw: piersiowych i brzusznych, a także płetwy grzbietowej i odbytowej.

Wszelkie występujące na nich ubytki, plamy, nadpalenia końcówek, zmętnienia i pęknięcia, bezwzględnie powodują obniżenie możliwej do zastosowania punktacji. Przyjmuje się, że pierwszy twardy promień płetwy grzbietowej (dorsal fin) powinien znajdować się na wysokości nasady płetw brzusznych (ventral or pervic fin). Przeprowadzona między tymi punktami linia powinna dotykać nasady płetwy piersiowej i być idealnie pionowa.

 

Tuż za wspomnianymi płetwami brzusznymi, które winny się cechować znaczącą długością i mieć wyraźne półksiężycowate wygięcie, powinien rozpoczynać się pierwszy twardy promień płetwy odbytowej (anal fin). Zarówno w płetwie odbytowej jak i grzbietowej, promienie twarde winny być wyraziste i dobrze zaznaczone. Części miękkopromienne w tych płetwach powinny być szerokie i ukształtowane w linii tworzącej łagodny łuk. W zależności od odmiany, górna część płetwy grzbietowej i ogonowej, kończyć się powinna delikatnym łukiem lub tworzyć lekko zaznaczony szpic.

We wszystkich płetwach promienie miękkie jak i twarde nie powinny posiadać żadnych ubytków i zniekształceń.

Podczas oceniania wszystkich wymienionych tu płetw, ocenie sędziowskiej podlega jedynie ich kształt. Nie jest oceniana barwa, a także występujący na nich wzór, gdyż to zagadnienie oceniane jest całościowo w pkt. 7 i 8. W przeciwnym razie, w przypadku stwierdzenia wad, sędzia przydzielał by dwa razy punkty karne za ten sam element.

Teraz jednak należy w ocenie uwzględnić jako negatywy wszelkie załamania, które zaobserwować można czasami na zewnętrznym obrzeżu płetwy grzbietowej i odbytowej. Zdaję sobie sprawę, że zaprezentowany opis jest na pierwszy rzut oka nieco skomplikowany, lecz czytając i porównując go z dyskowcem pływającym w zbiorniku, każdy akwarysta szybkie zrozumie, o co w tym wypadku chodzi.

4. Płetwa ogonowa

Wydzielenie płetwy ogonowej jako osobnego elementu oceny wydaje się ze wszech miar słuszne. Wskazane jest, by końcowa część nasady płetwy grzbietowej i odbytowej tworzyły wspólnie z początkiem nasady płetwy ogonowej pionową linię. Płetwa ogonowa (caudal or tail fin), swym kształtem przypominać powinna otwarty częściowo wachlarz, a jej zakończenie tworzyć łagodny półokrąg, podkreślający kolisty kształt ryby. Wszystkie promienie w płetwie ogonowej winny być dobrze zaznaczone, proste i proporcjonalnie rozmieszczone.

Występujące na niej ubytki, plamy, a także nadpalenia końcowej części, zmętnienia, zniekształcenia i ubytki promieni, zmatowienia, przebarwienia  i pęknięcia, bezwzględnie powodują obniżenie możliwej do zastosowania punktacji.

U większości form barwnych, płetwa ogonowa winna być całkowicie przeźroczysta o czym warto już teraz pamiętać, mimo, że cecha ta nie jest w tym miejscu oceniana.

5. Płetwy piersiowe

 Wszelkie występujące na nich ubytki, plamy, nadpalenia końcówek, zmętnienia i pęknięcia, bezwzględnie powodują obniżenie możliwej do zastosowania punktacji. Promienie twarde winny być wyraziste i dobrze zaznaczone. Części miękkopromienne w tych płetwach powinny być szerokie i dobrze ukształtowane. W zależności od odmiany, płetwy powinny być przeźroczyste, lub posiadać właściwy dla danej formy barwnej odcień np. czarny.

Podczas oceniania wszystkich wymienionych tu płetw, ocenie sędziowskiej podlega zarówno barwa jak i  kształt

6. Skrzela

Pokrywy skrzelowe powinny być proporcjonalne w stosunku do wielkości głowy i całego ciała , powinny też kształtem swego obrzeża tworzyć łagodny łuk. Bardzo dużą wadą są widoczne blaszki skrzelowe, które często wychodzą poza obwód pokryw. Co prawda barwa i występujący na nich rysunek nie sa tu oceniane, gdyż odnoszą się do pkt. 7 i 8 karty oceny, warto już teraz pamiętać, że w zależności od grupy barwnej do której została zaliczona ryba, winien na pokrywach skrzelowych występować rysunek (wzór) lub odwrotnie, mają mieć jednolitą barwę. Wskazany jest przy tym widoczny metaliczny poblask.

7. Oczy

Narząd wzroku jest u dyskowców dobrze rozwinięty. Oczy są tak usytuowane, że pole widzenia każdego z nich zachodzi częściowo na siebie. Możemy więc powiedzieć, że w tym wypadku mamy do czynienia ze zjawiskiem binokularności. U omawianych ryb cecha ta spotęgowana jest jeszcze dodatkowo możliwością poruszania w niewielkim zakresie gałkami ocznymi. Dyskowce dysponują zdolnością widzenia dużego pola, co powoduje, że nie poruszając się, mogą widzieć znaczną część otoczenia. Soczewka winna mieć kulisty kształt, a zdrowa jest twarda, co powoduje, że nie ma zdolności zmiany kształtu. Oczy stanowią w przypadku dyskowców element, który przez swą wyrazistość często przyciąga uwagę oglądającego. Ogólnie mówiąc, widzimy w centrum oka stosunkowo duży i wyrazisty czarny punkt, który otoczony jest pierścieniem. Pierścień ten, w zależności od oglądanej formy barwnej może mieć różne odcienie czerwonego koloru, a u kilku form charakteryzuje się pomarańczową lub żółtawą barwą. Taką kolorystykę, można obserwować u niektórych form barwnych odmiany „Pigeon Blood Discus”. Oczy nie powinny odstawać od głowy i taki ich układ znamionuje dobre samopoczucie ryby. Ważna jest także proporcja wielkości oczu do ciała ryby, Nadmiernie duże, stanowią wadę, umiejscowione zbyt blisko krawędzi grzbietu wskazują na błędy w żywieniu lub przebyte choroby skutkujące zahamowaniem wzrostu ryby – to także wada. Doświadczony akwarysta obserwując oczy ryby, może udzielić wielu cennych informacji na temat ogólnego stanu zdrowia oglądanego egzemplarza. Stwierdzenie u dyskowca, że oczy są wyłupiaste lub zamglone, względnie omówiony pierścień uległ odbarwieniu, jednoznacznie znamionuje jedną z chorób, które najczęściej atakują te ryby. Oczy wysadzone jedynie w niewielkim stopniu bardzo często informują, że ryba przebywała w niezbyt odpowiadającym jej środowisku. Zjawisko takie niejednokrotnie można zaobserwować w przypadku, gdy w wodzie znajduje się zbyt duża ilość związków azotowych.

8. Wzór na ciele

U wielu form barwnych dyskowców, które zgrupowane są w danej grupie barwnej, o atrakcyjności ryb decyduje wzór pokrywający ciało, względnie jego brak. O ile określenie podstawowych barw nie sprawia w zasadzie problemu, to opisanie wzorów występujących na dyskowcach jest już zazwyczaj znacznie trudniejsze. Bywają także przypadki, że bez materiału fotograficznego okazuje się to nawet całkowicie niemożliwe. Czy ktoś potrafi opisać wiernie słowami formę barwną Wattley Panda?

Mało typowym, lecz jednak wzorem, będą czarne plamki różnej wielkości, jakie można zaobserwować na ciele pigeonów. Czerwone plamki są z kolei ozdobą wielu hodowlanych form barwnych Red Spotted. Będziemy się także niekiedy spotykać z przypadkami rozległych czerwonych, różowych lub żółtych plam, które występują u niektórych grupach barwnych np. Open Class czy Red. W tym wypadku lista możliwych do zaobserwowania wzorów w zasadzie dopiero się rozpoczęła, lecz temat ten poruszony został przy omawianiu poszczególnych grup barwnych.

Najbardziej typowym z nich są jednak w tym wypadku faliste linie. Występują one w znacząco licznej gamie barwnej, co powoduje, że omówienie ich w tym miejscu mija się moim zdaniem z celem. Nie można też zapominać, że linie przyjmują w tym wypadku bardzo różnorodne kształty. Mogą być szerokie i wąskie, długie lub przerywane, proste, zygzakowate, względnie wygięte w łuki o różnym promieniu. Gama odcieni barwnych, jakimi może charakteryzować się ten sam wzór jest także stosunkowo szeroka. Ogólnie można przyjąć, że wzór występujący na ciele dyskowca jest często w takim wypadku wyznacznikiem przynależności do danej formy barwnej. Wyrazistość wzoru uzależniona jest od formy barwnej, do której zaliczane są dyskowce. W szeregu przypadków może być on kontrastowy i krzykliwy, lecz bywa także delikatny i jakby przytłumiony przez barwę podstawową.

9. Kolorystyka

Soczyste i zdecydowane barwy podstawowe, możliwe są do zaobserwowania jedynie u zdrowych i dobrze czujących się ryb, które nie wiedzą co to stres. Generalnie nie będzie błędem stwierdzenie, że ryba powinna się „błyszczeć”. Uwaga ta ma szczególne uzasadnienie w przypadku gładkich form barwnych, jak choćby u odmian w grupie Solid Turquoise, gdzie barwa podstawowa jest jedynym występującym kolorem, który decyduje w zasadzie o atrakcyjności ryb. W przypadku form hodowlanych dyskowców, mamy obecnie do czynienia ze stosunkowo szeroką paletą podstawowych odcieni barw.
Wyróżnia się następujące barwy podstawowe i ich odcienie: brązową, brunatną, czerwoną, żółtą, pomarańczową, niebieską, kobaltową, brylantową, cielistą i turkusową. Całkowicie odrębnym zagadnieniem jest w tym wypadku zaszeregowanie ocenianych ryb, prezentujących daną kolorystykę do poszczególnych grup barwnych, a co za tym idzie standardów. Barwy przytłumione i matowe lub zanik barw podstawowych charakteryzujący się ogólnym przyciemnieniem ciała znamionuje ryby chore. Trudno więc się dziwić, że oceniający ryby sędziowie, bardzo zwracają uwagę na ten niezmiernie istotny element. Hodujący daną formę barwną akwarysta posiada w pewnym stopniu możliwość wpływania na kolorystykę ryb. Dzieje się to poprzez umiejętne stosowanie właściwie dobranych zestawów pokarmowych. Trzeba jednak pamiętać, że skuteczność takie postępowania zależy przede wszystkim od ogólnej kondycji hodowanych ryb. Omawianych efektów przeważnie nie da się także uzyskać w zbyt małych lub przerybionych zbiornikach.

Zbyt wczesne pojawienie się barw może skutkować w przyszłości osiągnięciem przez ryby niewielkich rozmiarów.

Płetwy brzuszne u dyskowców winny być dobrze rozwinięte i długie. Często mają one czerwonawe zabarwienie, choć nie jest to zasada, a czasami stanowi wręcz wadę (np. u formy barwnej diamond).

Odrębne zagadnienie stanowi kolorystyka płetwy ogonowej. Jak wspominałem, najczęściej jest ona przeźroczysta, lecz w przypadku niektórych form barwnych (np. niektórych form Pigeon Blood) jest wymagane „przydymienie” a niekiedy wręcz powinna ona mieć czarną barwę. Zawsze jednak płetwa ogonowa nie może stwarzać wrażenia „zamalowanej” i musi być prześwitująca.

10. Wygląd ogólny

Popularna rzymska sentencja mówi, że z gustem trudno jest dyskutować, lecz każdy akwarysta wyczuwa najczęściej intuicyjnie, która z oglądanych ryb ma odpowiednie proporcje, kształty czy barwy. Inaczej mówiąc, zagadnienie sprowadza się do zadania samemu sobie pytania: „czy chciałbym takiego dyskowca gościć w swoim akwarium, czy nie”. W ten najprostszy sposób można zdefiniować pojęcie – wygląd ogólny. Z tego też względu uważam, że zagadnienie to winno być wyżej punktowane, podobnie jak proporcje i kształt ciała.

Podczas omawiania poszczególnych elementów, które składają się na sumę punktów, jakie mogą otrzymać w czasie konkursu prezentowane ryby, starałem się pokrótce zwrócić uwagę na te zagadnienia, które w opinii sędziów powodują, że ryba uzyskuje wysoką bądź niską ocenę. Warto przy tym pamiętać, że ocena sędziego jest zawsze w pewnym sensie subiektywna. Omawiane zjawisko można szczególnie zaobserwować we wszystkich dziedzinach sportów niewymiernych lub konkursów piosenkarskich, gdzie właśnie tego rodzaju mechanizm odgrywa bardzo dużą rolę, wywołując niekiedy u obserwujących sprzeczne uczucia. Co prawda sędziego wiążą najczęściej ogólnie obowiązujące dyrektywy, które zostały ustalone w ramach określonego standardu, lecz zawsze trzeba się liczyć z faktem, że ma on prawo do indywidualności spojrzenia – „de gustibus non disputandum est”.

Omówione zjawisko miałem możność wielokrotnie obserwować w trakcie oceniania ryb na konkursach mieczyków, molinezji czy gupików. Subiektywności oceny sędziego trzeba także niewątpliwie przeciwstawić subiektywny osąd wystawiającego ryby hodowcy. Dla niego najczęściej jego egzemplarze są najpiękniejsze. O okolicznościach tych warto zawsze pamiętać decydując się na wystawianie własnych ryb na konkursach. W świetle tego, co zostało powiedziane, nikogo już nie powinno dziwić, że ocena publiczności oglądającej ryby, także najczęściej różni się od fachowego spojrzenia sędziego.

Odrębny, zagadnieniem i to wykraczającym znacząco poza zakres obecnego tematu, jest przygotowanie ryb do konkursu.

 

ZAKRES WIEDZY OBOWIĄZUJĄCEJ SĘDZIEGO

Aby umieć prawidłowo ocenić wszelkie walory jakie prezentuje wystawiony na konkursie dyskowiec nie trzeba posiadać wiedzy z zakresu hodowli ryb. Element ten z pozoru wydaje się bardzo pomocny, lecz moim zdaniem w rzeczywistości może niekiedy nawet utrudniać pracę sędziemu.

W trakcie konkursu, osoba oceniająca dyskowce musi w zasadzie dysponować jedynie dużą wiedzą z zakresu prawidłowego wyglądu ryby, a także cechować się wysokim poczuciem estetyki. W omawianej sytuacji ocenia ona w rzeczywistości jedynie wygląd ryby, uwzględniając zagadnienia jakie wyszczególnione zostały na karcie sędziowskiej, a nie metodę i wkład pracy akwarysty, który spowodował, że tak a nie inaczej wygląda prezentowany egzemplarz. Na karcie sędziowskiej nie istnieje wszak kategoria oceny – „trudność hodowlana”……

Sędzia winien jednak bezbłędnie określić do jakiej z 12 grup barwnych należy zakwalifikować ocenianego dyskowca. W tym wypadku nie ma jednak żadnego znaczenia forma barwna, czyli inaczej mówiąc nazwa handlowa, pod którą „funkcjonuje ryba na rynku”. Przykładowo, czy będzie to „Leopard Snake Skin”, czy „Golden Leopard Snake Skin”, oceniający może, ale nie musi rozróżniać. Obie ryby musi za to bez zastanowienia zakwalifikować do tej samej grupy barwnej – Snake Skin (skóra węża).

Niezbędna też jest znajomość odstępstw w wyglądzie dyskowca, jakie dopuszcza w się w przypadku niektórych form barwnych, gdyż niejednokrotnie to co u innych form stanowi wadę, w tym jednym lub kilku przypadkach może stanowić element pozytywny.

 

JAK PRZYGOTOWAĆ DYSKOWCA DO KONKURSU

Wydawać się może, że temat ten niewiele wniesie nowego do wiedzy akwarystów, którzy z niejednego pieca chleb jedli. Nie mniej jednak, zawarte tu uwagi i praktyczne rady mogą się stać bezcenne dla hodowców, którzy do tej pory z wielu względów nie mieli w swej praktyce możliwości zebrania niezbędnych doświadczeń w tym względzie.

Jednocześnie wyrażam nadzieję, że dalszy rozwój naszej rodzimej akwarystyki, a hodowli dyskowców w szczególności spowoduje, że wzorem innych państw, Polska przyłączy się do tej grupy, w której organizowane są konkursy dyskowców. Stowarzyszenie – Polski Klub Miłośników Dyskowców – dąży, by co dwa lata, powstała możliwość wyłaniania najpiękniejszego dyskowca i nadawanie jego hodowcy tytułu „Mistrza Polski”.

 

TYPOWANIE RYB NA KONKURS

Przedstawiane do oceny ryby muszą być dorosłe. Każda z nich oceniana jest osobno. To dwie generalne reguły konkursowe, o których powinien zawsze pamiętać hodowca. Najlepiej w takim przypadku brać pod uwagę te egzemplarze, które cechują się największymi rozmiarami i prezentują przy tym najbardziej pożądane cechy w ramach posiadanej formy barwnej. Z praktyki wynika, że najczęściej mieć będziemy w tym wypadku ze samcami, choć trudno to stwierdzenie przyjąć za regułę. Przy wstępnej ocenie ryb warto moim zdaniem posiłkować się informacjami, które omówione zostały podczas prezentowania 12 grup barwnych, a także elementach oceny ryby. Inaczej mówiąc, czynność ta winna w przeważającej mierze przypominać ocenę sędziowską, z tą różnicą, że przeprowadza ją osobiście sam hodowca. Na czas tej czynności, dobrze jest, gdy prowadzący ocenę akwarysta zdejmie z oczu „różowe okulary”. Być może warto przy tym pamiętać, że nie istnieją ryby idealne, lecz wybór winien zawsze padać na te egzemplarze, które są najbliżej ideału. Dobrym rozwiązaniem wydaje się w takim przypadku poproszenie o konsultację innego akwarysty, który posiada odpowiednią wiedzę w tym zakresie.

 

POSTĘPOWANIE PRZED KONKURSEM

Pragnący przestawić do oceny swoje ryby hodowca, winien przede wszystkim uwzględnić okoliczność, że na konkursie panują zawsze bardzo specyficzne warunki. Jednym z podstawowych jego elementów jest w tym wypadku duży przepływ ludzi zwiedzających pokonkursową wystawę. Z tego też względu, ryby biorące w niej udział nie mogą być nadmiernie płochliwe. Okoliczność ta powoduje, że już w czasie hodowania ryb trzeba je przyzwyczajać do takiej sytuacji.

Akwarysta pragnący wziąć udział w konkursie winien z odpowiednio dużym wyprzedzeniem zapoznać się z mającym obowiązywać na imprezie regulaminem. Gorąco namawiam do takiego postępowania, gdyż dzięki temu reguły gry staną się bardziej jasne i nic nas w efekcie końcowym nie zaskoczy. Jest to o tyle ważne, że organizatorzy niejednokrotnie określają wtedy swoje wymagania, z których część jest przeważnie specyfiką danej imprezy.

Do najważniejszych informacji, które bezwzględnie trzeba się starać wyegzekwować, należy moim zdaniem określenie wielkości zbiorników, w jakich przebywać będą ryby w czasie oceny sędziowskiej i oczywiście ustalenie parametrów wody konkursowej. Uzyskanie tych danych pozwoli na powolne, a więc zgodne z zasadami sztuki hodowlanej, przyzwyczajanie ryb do warunków, z jakimi spotkają się na konkursie. Idealnym wręcz rozwiązaniem, będzie w tym wypadku stworzenie dyskowcom w czasie przygotowań podejmowanych przez hodowcę, dokładnie takich samych warunków. Dzięki takiemu postępowaniu, ryby będą na konkursie znacznie mniej zestresowane, a co za tym idzie, zaczną się o wiele lepiej prezentować. Prawidłowo zachowujące się ryby, nie tulące płetw i pływające majestatycznie po całym zbiorniku, sprawiać będą zawsze lepsze wrażenie, niż ich konkurentki, w przypadku, gdy ich zachowanie będzie dokładnie odwrotne. W takiej sytuacji często jest to już połowa wymarzonego sukcesu.

Trudno jest przecenić rolę polityki żywieniowej w trakcie przygotowywania dyskowców na konkurs. Akwarysta powinien w tym czasie intensywnie karmić ryby pokarmami najwyższej jakości. Wpłynie to niewątpliwie pozytywnie na ich wygląd i wybarwienie. Trudno w tym wypadku podpowiadać, czym karmić ryby. Jest to indywidualny pogląd każdego akwarysty. Warto jednak moim zdaniem uwzględnić w diecie składniki, które niewątpliwie stymulować będą ich wybarwienie.

 

TRANSPORT

Przewożenie ryb, zwłaszcza na większe odległości, nierozłącznie związane jest ze zjawiskiem wystąpieniem u nich stresu. Z tego powodu należy uczynić wszystko, by maksymalnie go ograniczyć. Jak pamiętamy, każda z przygotowywanych do konkursu ryb, powinna była przebywać od dłuższego czasu w samotności. Co prawda samotność dla dyskowca nie jest rozwiązaniem idealnym, lecz i tak ograniczona zostaje tą drogą ilość negatywnych bodźców, które pogłębia gwałtowne odłączenie od grupy.

Metody przewożenia ryb są różne i każdy z akwarystów ma najczęściej wypracowane własne rozwiązania. Moim zdaniem, najlepszym sposobem jest umieszczanie każdej z ryb w osobnym pojemniku. Przygotowane do przewozu pojemniki winny cechować się na tyle dużymi rozmiarami, by można w nich bez przeszkód pomieścić plastikową torbę, w której znajdować się będzie, co najmniej 10 litrów wody. Torbę z wodą (pobraną ze zbiornika, w którym przebywa ryba), należy następnie umieścić w dwóch podobnych torbach (bez wody), tworząc bezpieczną warstwę izolacyjną uniemożliwiająca wylanie się wody w razie przebicia jego ścianek. Takie przypadki miewają niekiedy miejsce, gdyż jak pamiętamy, dyskowce posiadają w płetwie grzbietowej i odbytowej część promieni twardych.

Poszczególne egzemplarze najlepiej jest odławiać w nocy lub w warunkach efektywnego zaciemnienia zbiornika. W takich przypadkach ryby mniej się płoszą i do minimum sprowadzane jest niebezpieczeństwo ich pokaleczenia.

Jeżeli czas przewozu, zwłaszcza w okresie zimowym jest dłuższy niż 5 – 6 godzin, trzeba się liczyć z możliwością ochłodzenia wody. Ponieważ najczęściej do przewozu ryb wykorzystuje się termosy turystyczne, posiadają one na swym wyposażeniu lub można do nich dokupić specjalne pojemniki, które zamrożone utrzymują w termosie niską temperaturę. W tym przypadku można ten element wykorzystać odwrotnie, czyli potrzymać go przez pewien czas w gotującej wodzie, tak by skumulował w sobie ciepło. Taki sposób skutecznie przeciwdziałać może nadmiernemu przechłodzeniu wody, w której przebywa ryba.

Najczęściej nie będzie takiej potrzeby, lecz przezorny akwarysta zabierze też ze sobą w podróż bateryjne urządzenie, dające mu możliwość przewietrzania wody w razie nieprzewidzianej sytuacji.

 

POSTĘPOWANIE NA KONKURSIE

Po przybyciu na miejsce, gdzie odbywać się będzie konkurs, trzeba dołożyć wszelkich starań, by jak najszybciej umieścić ryby we wskazanych zbiornikach. Z mojego doświadczenia wynika, że nie warto przyjeżdżać w ostatniej chwili. Najlepszym rozwiązaniem jest w tym wypadku takie postępowanie, które umożliwi dyskowcom uspokojenie się po stresie związanym z podróżą i da im czas do aklimatyzacji. Jest to okres około 5 godzin i po jego upływie ryby będą się już normalnie zachowywać w trakcie oceny sędziowskiej.

Nim jednak ryby zostaną wpuszczone do zbiorników konkursowych, warto jest porównać temperaturę wody, która się w nich znajduje z temperaturą w pojemnikach transportowych. W razie wystąpienia różnic, trzeba je przed przemieszczeniem dyskowców zniwelować. Nie będzie także błędem zbadanie pH i twardości wody w akwariach konkursowych. Co prawda organizator podaje wcześniej te parametry, lecz lepiej jest upewnić się, co do ich prawdziwości. Wystąpienie zbyt drastycznych różnic, może się bardzo negatywnie odbić na rybach. Nie jest to zwyczaj powszechnie stosowany w trakcie trwania wszystkich konkursów, lecz bywa też tak, że wystawca zobowiązany jest przebywać w wyznaczonym przez organizatora miejscu w czasie przeprowadzanej przez komisję sędziowską oceny ryb. Taki tryb postępowania podyktowany jest niekiedy potrzebą składania przez hodowcę niezbędnych wyjaśnień, pod warunkiem, że z pytaniami zwróci się do niego komisja sędziowska.

Zgodnie z regulaminem konkursowym, odbiór ryb po imprezie odbywa się w ściśle wyznaczonym czasie. Nie należy do dobrego tonu zabieranie ryb przed tym terminem.

Andrzej Sieniawski