Obowiązujące standardy żaglowców.
Wyraźne wyszczególnienie standardów żaglowców wiąże się z wyodrębnieniem trzech gatunków żyjących w środowisku naturalnym. Mowa o Pterophyllum altum, P. leopoldi i P. scalare. Gatunki te zgrupowano w kategorii „dzikie żaglowce”. Ponadto w tym wypadku zastosowano hierarchię alfabetyczną i wspomniane gatunki oznaczono w kolejności literami: „A”, „B” i „C”.
Kategoria „Dzikie żaglowce”:
„A” – Pterophyllum altum – żaglowiec wysoki
„B” – Pterophyllum leopoldi – żaglowiec Leopolda
„C” – Pterophyllum scalare – żaglowiec skalar, skalar
Kategoria „Hodowlane żaglowce”
Przy tworzeniu hodowlanych grup barwnych żaglowców dołożono szczególnych starań, by istniejące obecnie formy barwne zgrupować w jak najmniejszej liczbie grup barwnych. W tym celu za podstawowe kryterium przyjęto wzór, jaki dana forma barwna prezentuje na ciele, nie uwzględniając prezentowanych barw podstawowych, a także innych cech fenotypowych. W tej sytuacji powstały cztery grupy barwne:
„D” – pręgowane
„E” – gładkie
„F” – wzorzyste
„G” – długopłetwe
„H” – klasa otwarta
MATERIAŁ UZUPEŁNIAJĄCY
Standardy ryb z rodzaju
Pterophyllum.
- Zagadnienia wstępne.
- Zagadnienie polskiego nazewnictwa w przypadku rodzaju Pterophyllum.
Niezwykle charakterystyczny kształt ciała ryb należących do rodzaju Pterophyllum jest powszechnie znany i uczynił je niezwykle popularnymi.
Czy istnieje akwarysta, który usłyszawszy nazwę „skalar” ma wątpliwości, co do wyglądu ryby, o którym jest w tym momencie mowa?
Oczywiście nie, ale w domyśle ma on zazwyczaj gatunek Pterophyllum scalare, a jest to zaledwie jeden z trzech gatunków zaliczanych obecnie do tego rodzaju pielęgnic.
Mamy więc w tym wypadku do czynienia z błędem logicznym, który staje w oczywistej sprzeczności z zasadami obowiązującymi w nazewnictwie systematycznym.
Już przed II Wojną Światową, rodzaj Pterophyllum określany był w polskiej literaturze akwarystycznej mianem żaglowców. W miarę upływu czasu zaczęto jednak używać w stosunku do całego rodzaju Pterophyllum nazwy „skalar”. Takie postępowanie było oczywiście z gruntu błędne, gdyż nazwa „skalar” odnosiła się w rzeczywistości do najbardziej popularnego w omawianym rodzaju gatunku – Pterophyllum scalare.
Takie potraktowanie zagadnienia trudno w tym wypadku uznać za słuszne, gdyż sugeruje ono, że do rodzaju Pterophyllum (skalary?) zaszeregowany został jedynie jeden gatunek ryb (skalary!). Ponieważ w rzeczywistości tak nie jest, dwa pozostałe gatunki ryb należące do omawianego rodzaju otrzymały w polskiej nazwie drugi człon. W tej sytuacji gatunek Pterophyllum altum nazwany został żaglowcem wysokim, a Pterophyllum leopoldi żaglowcem peruwiańskim.
Zaprezentowany istniejący stan faktyczny może niekiedy skutkować szeregiem nieporozumień. Aby w przyszłości usystematyzować tę nieścisłość, sądzę, że warto wrócić do dawniej obowiązującej w Polsce nazwy rodzajowej – żaglowiec.
Tym samym proponuję, by polskim odpowiednikiem nazwy rodzajowej Pterophyllum, stała się ponownie najstarsza polska nazwa – „Żaglowiec”. Dzięki takiemu rozwiązaniu, używaną od pewnego czasu nazwę skalar, będzie można w ostateczności stosować samoistnie lub – co wydaje się niezmiernie słuszne – jako jeden z elementów w dwuczłonowej nazwie wobec gatunku Pterophyllum scalare – żaglowiec skalar, pamiętając jednocześnie, iż dopuszcza się, by nazwa „skalar” stanowiła zarazem jeden z członów polskich nazw gatunkowych odnoszących się do dwóch pozostałych gatunków omawianego rodzaju.
1.2. Ogólna charakterystyka rodzaju Pterophyllum – żaglowce.
Rodzaj Pterophyllum utworzył Heckel w 1840 roku. Należące do niego gatunki zamieszkują wody Ameryki Południowej. Wszystkie zaszeregowane tu ryby, bez względu na przynależność gatunkową, mają charakterystyczny, zbliżony do trójkąta kontur ciała, który tworzy silnie rozbudowana płetwa grzbietowa i odbytowa. Pierwszy naukowy opis jednego z gatunków pochodzi z 1823 roku i opracował go Lichtenstein. Oparty on został na rybie odłowionej w pobliżu Belèm, którą współcześnie zaliczamy do gatunku Pterophyllum scalare. Warto przy tym zaznaczyć, że występująca tam populacja jest stosunkowo niewielka i nieco różni cechami zewnętrznymi od innych przedstawicieli tego gatunku. Nowo opisany gatunek autor umieścił w rodzaju Platax. W wyniku rewizji został on następnie przeniesiony do rodzaju Zeus. Omawiane ryby od samego początku budziły liczne spory pomiędzy ichtiologami. Zapoczątkował je w 1855 roku Castelnau, który opisując rybę o kształcie całkowicie przypominającym skalara, ale nieco różniąca się wzorem widocznym na ciele, nazwał ją Platax dumerilii. Wspomniany „nowy gatunek” został następnie przeniesiony w wyniku rewizji do rodzaju Plataxoides, by w wyniku kolejnych poprawek pojawić się w rodzaju Pterophyllum. Po wyodrębnieniu przez Pellegrin’a w 1903 roku żaglowca wysokiego, który bezsprzecznie stanowił odrębny gatunek, omawiany rodzaj liczył trzy gatunki ryb.
W 1928 roku Ahl zaprezentował kolejny gatunek żaglowców, który nazwał Pterophyllum eimekei – żaglowiec mniejszy. W swych badaniach dowodził, iż jest to gatunek blisko spokrewniony z Pterophyllum scalare, lecz osiągający znacząco mniejsze rozmiary. Rewelacje te nie znalazły w oczach systematyków, a badania Schultz’a jednoznacznie dowiodły, iż opisane ryby należą do gatunku żaglowców skalarów. W tej sytuacji zrozumiałe jest, iż gatunek ten nie został naukowo uznany.
W 1963 roku Gosse, na podstawie badań anatomicznych wyodrębnił z gatunku Pterophyllym scalare nowy gatunek żaglowców, który nazwał Pterophyllym leopoldi – żaglowiec peruwiański. Na fakt ten zwrócił też uwagę Schultz, podczas wspomnianych już badań nad P. dumerilii, P. eimekei i P. leopoldi. O ile jednak P. eimekei, zwany żaglowcem mniejszym okazał się bezsprzecznie odmianą Pterophyllum scalare, to sprawy dwóch pozostałych spornych gatunków nie zdołał on już wtedy jednoznacznie wyjaśnić. Odpowiedzi nie udzielił też H. R. Axelrod w swej pracy ogłoszonej w 1976 roku. Podkreślał on jednak, że w odróżnieniu od typowych przedstawicieli P. scalare, u badanych ryb, płetwa grzbietowa i odbytowa jest nieco krótsza, będąc przy tym w stosunku do korpusu ułożona pod kątem 66 – 80°. Na płacie czołowym stwierdzono też niewielkie zagłębienie. Badania opublikowane w 1976 roku przez W. E. Burgess’a zakończyły zasadniczo spór dotyczący dwóch spornych gatunków żaglowców: P. dumerilii nie uzyskał akceptacji, a P. leopoldi został uznany za odrębny gatunek. Sven O. Kullander, jak też H.J. Mayland, także stoją na wspomnianym stanowisku. Pomijając indywidualne cechy gatunkowe związane z ubarwieniem ich przedstawicieli wydaje się, że najłatwiej odróżnić poszczególne taksony po linii głowy widocznej na płacie czołowym, co zostało odzwierciedlone na rysunku.
Zakładając, że w oparciu o współczesne ustalenia, bezspornie istnieją w środowisku naturalnym trzy taksony skalarów: P. altum, P. scalare oraz P. leopoldi, spójrzmy na rozmieszczenie w środowisku naturalnym poszczególnych gatunków.
Z zaprezentowanej mapy wynika, że jedynie Pterophyllum altum występuje samoistnie na odrębnym obszarze Niziny Amazońskiej. Pozostałe dwa gatunki żaglowców są jakby „przemieszane” i pojawiają się na danych odcinkach rzek przemiennie. Badania zachowań pielęgnic dowodzą, że nie wykazują one tendencji do przemieszczania się na całej długości rzek, a raczej dążą do bytowania w jednym rejonie. Trudno jest jednak wykluczyć samoistną ich migrację w czasie pór deszczowych, kiedy nurt wody staje się gwałtowny. Zjawisko to przemawia za możliwością wzajemnego krzyżowania się poszczególnych populacji. Faktem jest, że niektóre gatunki żaglowców pojawiają się w bardzo oddalonych od siebie miejscach. Efektem tego zjawiska jest występowanie (zwłaszcza u Pterophyllum scalare) populacji o nieco odmiennych cechach fenotypowych, co pozwala na określanie ich mianem odmian, wykluczając jednak odrębność gatunkową.
Reasumując, w świetle współczesnych badań, do rodzaju Pterophyllum zaliczane są obecnie trzy dzikie gatunki żaglowców: P. altum, P. leopoldi oraz P. scalare. Tak też to zagadnienie traktowane będzie na Polskich Mistrzostwach Skalarów, podobnie z resztą, jak to ma miejsce w Czechach.
Mając na względzie wszelkie wyżej wymienione okoliczności, zapoznajmy się z charakterystyką poszczególnych gatunków żaglowców, jakie występują w środowisku naturalnym.
- Prezentacja poszczególnych dziko występujących gatunków pielęgnic, zaliczanych do rodzaju Pterophyllum.
2.1. Pterophyllum altum Pellegrin, 1903. (ŻAGLOWIEC WYSOKI, SKALAR WYSOKI).
Występuje w zasadzie endemicznie w górnym biegu rzeki Orinoko w Ameryce Południowej, choć obecność tego gatunku stwierdzono też w rzece Rio Negro, Rio Inirida i Rio Atabapo, do okolic Puerto Ayacucho. Obecność niewielkich ilości tych ryb ujawniono też w basenie Amozonki. Choć w akwariach osiągają one zazwyczaj nieco mniejsze rozmiary, to wysokość tych ryb mierzona od czubka płetwy grzbietowej do zakończenia płetwy odbytowej może wynosić 35, a nawet więcej centymetrów. O rybach osiągających taką rozpiętość pisze między innymi Bleher i Schmidt-Focke. Długość żaglowców wysokich dochodzi do 17 centymetrów (jeśli jest mierzona od początku otworu gębowego do środkowej części końca płetwy ogonowej, z pominięciem długich wyrostków występujących na pierwszym i ostatnim promieniu wspomnianej płetwy).
Ciało ryby jest „sztywne” i daje wrażenie jakby było wycięte z twardego kartonu. Wrażenie to potęguje mocno wyprostowana płetwa grzbietowa i odbytowa. Żaglowiec wysoki mając ciało silnie bocznie spłaszczone, jest przy tym w widoczny sposób dobrze umięśniony.
Boki ryby w granicach: od pierwszej do czwartej pręgi, oraz od nasady płetwy grzbietowej, poprzez nasadę płetwy ogonowej do nasady płetwy odbytowej tworzą w przybliżeniu okrąg i mają srebrzyste zabarwienie podstawowe.
Na wspomnianych bokach widoczne są cztery, silnie zaznaczone brunatnoczarne pręgi. Pierwsza z nich, lekko na środku wygięta w kierunku pyszczka, przebiega przez oko. Druga, prawie prosta, rozpoczyna się tuż za początkiem nasady płetwy grzbietowej i kończy na początku nasady płetwy odbytowej. Trzecia, najsilniej zaznaczona, rozpoczyna się na szczycie środkowej części płetwy grzbietowej i swym zasięgiem obejmuje większość skierowanych ku tyłowi promieni twardych. Przebiegając przez ciało, jest w środkowej części lekko wygięta w kierunku nasady płetwy ogonowej. Kończy się na szczycie środkowej części płetwy odbytowej. Najjaśniejsza, czwarta z nich, ozdabia całą nasadę płetwy ogonowej. Pomiędzy pręgą pierwszą i drugą oraz drugą i trzecią, widoczne są zazwyczaj dodatkowe pręgi o znacznie słabszym (szarobrązowym) zabarwieniu. Pierwsza z nich zanika na wysokości pokryw skrzelowych. Druga może opasywać całe ciało, przy czym znacząco blednie w miarę jak dochodzi do granicy brzusznej. Omówione pręgi w połączeniu z poniżej opisanymi zabarwieniami występującymi na płetwach brzusznych oraz płetwie grzbietowej, odbytowej i ogonowej, stanowią wzór występujący na ciele ryb omawianego gatunku.
Na linii czołowej występuje bardzo charakterystyczne dla omawianego gatunku silne wklęśnięcie, które w dalszej części przechodzi w niewielki, ostro zakończony i znacząco wydłużony pyszczek. Wspomniany układ płata czołowego powoduje, iż otwór gębowy ryby jest skierowany nieco ku górze.
Wysokość ryby, mierzonej od czubka płetwy grzbietowej do czubka płetwy odbytowej, można wyrazić proporcją 1:1:1. Oznacza to, że wysokość płetwy grzbietowej mierzonej od jej nasady do zakończenia jest identyczna w stosunku do wysokości, jaką osiąga płetwa odbytowa mierzona w taki sam sposób. W tej sytuacji wysokość ciała ryby jest równa wysokości płetwy grzbietowej lub odbytowej i faktycznie stanowi 1/3 wysokości jej ciała.
Długość ciała żaglowca wysokiego mierzona od początku otworu gębowego do środkowej części końca płetwy ogonowej stanowi od połowy do 3/4 lub jego wysokości. Najdłuższe promienie twarde w płetwie grzbietowej i odbytowej posiadają charakterystyczne wyrostki, które tworzą wrażenie, że ryba jest większa niż w rzeczywistości. W porównaniu z innymi gatunkami żaglowców, u wysokich, płetwa grzbietowa i odbytowa jest usytuowana najbardziej pionowo. Umowna linia przeprowadzona od czubka płetwy grzbietowej do zakończenia płetwy odbytowej (z pominięciem wyrostków), winna być idealnie pionowa i przechodzić na 1/3 długości płetwy ogonowej, mierząc ją od nasady do zakończenia.
Nasada przeźroczystych płetw piersiowych winna rozpoczynać się na umownej pionowej linii kreślonej od nasady pierwszego promienia płetwy grzbietowej (od strony głowy) do nasady płetw brzusznych. Promienie tych płetw winny być proste, dobrze zaznaczone i niezbyt długie.
Płetwy brzuszne rozpoczynają się „chorągiewkami”, przyjmującymi często brunatne zabarwienie. Niekiedy widoczne są także na nich czerwonawe przebarwienia. Chorągiewki przechodzą następnie w długie, szarosrebrzyste, sztywne wyrostki. Najczęściej przyjmują one lekko łukowaty kształt. Nie jest dobrze, jeśli ich zakończenia się rozczapierzają, gdyż taka okoliczność stanowi w tym wypadku ewidentną wadę. Długość płetw brzusznych winna być co najmniej równa wysokości, jaką osiąga płetwa odbytowa, a nawet może ją przewyższać. Krótsze płetwy brzuszne stanowią wadę.
Płetwa ogonowa, przypominając swym kształtem rozłożony w połowie wachlarz, winna być przeźroczysta, przy czym występują na niej czerwonobrunatne wzory w postaci pręg, względnie drobnych plamek. Promienie w tej płetwie winny być proste i dobrze zaznaczone. Ich końcówki rozdzielają się, dzięki czemu płetwa zyskuje dodatkową elastyczność. Pierwszy i ostatni promień twardy w płetwie ogonowej zakończony jest długim wyrostkiem, a jej linia końcowa jest lekko łukowato wklęsła.
Pokrywy skrzelowe u żaglowców wysokich są dobrze rozwinięte i mają srebrzyste zabarwienie. W tylnej części tworzą łagodny łuk, bez żadnych wyrostków. Winny one przy tym całkowicie zasłaniać blaszki skrzelowe i ich odkrycie stanowi poważną wadę.
Oczy są wyraziste, okrągłe i mają niewielką średnicę. Cechuje je czarna źrenica, przy czym otaczający ją pierścień posiada czerwoną otoczkę, którą często przyćmiewa ciemno zabarwiona pierwsza pręga, przebiegająca przez oko.
Żaglowce wysokie są rybami trudnymi w pielęgnacji i mają szereg odmiennych upodobań w porównaniu z innymi gatunkami skalarów. Lubią żyć w stosunkowo licznych stadach i są bardzo płochliwe. Aby uniknąć strat w hodowli, należy dążyć do wyeliminowania wszelkich czynników stresogennych. Nagłe włączenie lub wyłączenie światła w akwarium, względnie zbyt gwałtowne podejście do zbiornika powoduje, że ryby pływają „jak oszalałe”. O tej uciążliwości donosili już akwaryści z lat trzydziestych ubiegłego stulecia, którzy mieli do czynienia z „nieudomowionymi” egzemplarzami. Kazimierz Kamiński z Poznania tak pisał na temat skalarów w 1935 roku: „Na wolności jest niezmiernie płochliwa i właściwość tę zachowuje częściowo w akwarium, gdzie padający nagle na wodę cień lub gwałtowniejszy ruch obserwatora wywołuje niekiedy dziki popłoch. Goniąc wtedy na oślep uderza głową o szybę akwarium lub wpada nieraz głową w piasek”.
Cecha ta powoduje, że sędzia w trakcie oceny winien zachować daleko idącą ostrożność. Nie powinien on pukać w szybę, by wymusić lepsze ustawienie ryby lub wykonywać gwałtownych ruchów.
Pielęgnację skalarów wysokich najlepiej jest prowadzić w dużych akwariach, gdzie woda ma pH 4,8 – 6,2 twardość 1 – 5on, a temperatura wynosi 27 – 31oC. Zbiornik powinien posiadać wolne strefy umożliwiające rybom swobodne pływanie, a miejscami gęsto obsadzony roślinami. Dobrze, gdy znajdą się one w tylnej i środkowej strefie. Warto też tworzyć w akwarium zacienione enklawy. Wspólnie z omawianymi rybami, mogą w tym samym akwarium przebywać inne gatunki spokojnych, lecz stosunkowo dużych ryb. Z uwagi na łatwe infekowanie się nicieniami, skalarów wysokich nie należy karmić rurecznikami i larwami ochotek. W akwariach rozmnażają się sporadycznie, a doniesienia na ten temat są słabo udokumentowane.
Szereg ryb, które oferowane są w sprzedaży jako Pterophyllum altum, to w rzeczywistości przedstawiciele taksonu Pterophyllum scalare lub różnego rodzaju mieszańce, które kształtem ciała nieco przypominają omówiony gatunek.
2.2. Pterophyllum leopoldi (Gosse, 1963). (ŻAGLOWIEC PERUWIAŃSKI).
Synonimy: Plataxoides leopoldi.
Sprawa prezentowanego gatunku był przez pewien czas sporna. Dziś większość ichtiologów zgodnie uważa, że ryby te stanowią odrębny gatunek. Takie stanowisko prezentuje między innymi: S. O. Kullander, H.J. Mayland, W. Kahl, B. Kahl czy D. Vogt. Na Mistrzostwach Skalarów w Czechach, traktowane są jako odrębny gatunek, występujący w środowisku naturalnym. Na Polskich Mistrzostwach Skalarów ryby te także są traktowane jako jeden z trzech dziko występujących w środowisku naturalnym gatunków żaglowców.
Obecność tych ryb odnotowano w basenie Amazonki: w rejonie Rio Solimőes, a także na odcinku między miastami: Manacapuru i Santarém. Skupiska żaglowców peruwiańskich stwierdzono też w rzekach Rupununi River i Essequibo River na terenie Gujany.
Najwięcej badań przeprowadzono na rybach z tego gatunku, które zostały odłowione w rzece Rio Solimőes.
Ryby te mają w zasadzie srebrzyste zabarwienie podstawowe ciała, lecz często spotyka się egzemplarze o lekko żółtawym lub zielonkawym odcieniu.
Żaglowiec peruwiański zazwyczaj nie przekracza 14 centymetrów wysokości (dokonując pomiaru tej wartości od czubka płetwy grzbietowej do czubka płetwy odbytowej), przy czym rzadko przekracza 10 cm długości (licząc ten wymiar od czubka otworu gębowego do tylnej linii płetwy ogonowej).
Jego ciało nie robi wrażenia takiej sztywności, jaką obserwuje się w przypadku żaglowców wysokich. Przyczyna leży prawdopodobnie w fakcie, iż w stosunku do korpusu płetwa grzbietowa i odbytowa ułożona jest zazwyczaj pod kątem 66 – 80°. Ryba jest przy tym dobrze umięśniona, mimo silnego bocznego spłaszczenia.
Boki ryby w granicach: od pierwszej pręgi, poprzez nasadę płetwy grzbietowej, odbytowej oraz ogonowej tworzą w przybliżeniu okrąg.
Na wspomnianych bokach widoczne są trzy, silnie zaznaczone brunatnoczarne pręgi. Pierwsza z nich przebiega przez oko, druga, prawie prosta, rozpoczyna się mniej więcej z piątym promieniem początku nasady płetwy grzbietowej i kończy w połowie odległości między nasadą płetw brzusznych a początkiem nasady płetwy odbytowej. Trzecia, także silnie zaznaczona, rozpoczyna się w połowie środkowej części płetwy grzbietowej i dociera do nasady płetwy odbytowej w połowie jej długości. Pomiędzy pręgą pierwszą i drugą często obserwuje się dwie słabo zaznaczone szarobrązowe pręgi. Pierwsza z nich urywa się przy pokrywach skrzelowych i zakończona bywa ciemną plamą, druga dochodzi do strefy brzusznej. Pomiędzy drugą i trzecią pręgą występuje jedna słaba pręga, która dochodzi do początku nasady płetwy odbytowej. Pręga ta często przy nasadzie płetwy grzbietowej rozpoczyna się silnie zaznaczona plamą. U wielu ryb tego gatunku występuje też lekko zaznaczona pręga na nasadzie płetwy ogonowej. Jej brak nie stanowi jednak wady. W przypadku żaglowca peruwiańskiego wzór na ciele stanowią opisane pręgi.
Żaglowiec peruwiański w odróżnieniu od żaglowca wysokiego posiada niewielkie wklęśnięcie na początku płata czołowego, a zaraz po nim występuje delikatny wzgórek. Tym sposobem jego otwór gębowy jest znacznie mniej zadarty w górę i raczej skierowany na wprost.
Gatunek ten, mimo znacznie mniejszych rozmiarów, jeśli porównać go z żaglowcem wysokim, posiada podobne proporcje. Wysokość ryby, mierzonej od czubka płetwy grzbietowej do czubka płetwy odbytowej wyraża się proporcją: 1:1:1. Oznacza to, że wysokość płetwy grzbietowej mierzonej od jej nasady do zakończenia jest identyczna do wysokości płetwy odbytowej mierzonej w taki sam sposób. W tej sytuacji wysokość ciała ryby jest równa wysokości płetwy grzbietowej lub odbytowej i faktycznie stanowi 1/3 wysokości jej ciała.
Długość ciała żaglowca peruwiańskiego, mierzona od początku otworu gębowego do środkowej części końca płetwy ogonowej stanowi zazwyczaj ¾ jego wysokości. Najdłuższe promienie twarde w płetwie odbytowej posiadają wyrostki, które tworzą wrażenie, że ryba jest większa niż w rzeczywistości. Wspomniane wyrostki często dzielą się na kilka charakterystycznych nitek. Omówione wyrostki prawie nigdy nie występują na promieniach twardych płetwy grzbietowej, która ma stosunkowo szerokie, łukowe zakończenie.
W porównaniu z innymi gatunkami żaglowców, u peruwiańskich, płetwa grzbietowa i odbytowa jest usytuowana w stosunku do korpusu pod kątem 66 – 80°. Z tego też powodu wydaje się, że ryba „składa” te płetwy. Umowna linia przeprowadzona od czubka płetwy grzbietowej do zakończenia płetwy odbytowej (z pominięciem wyrostków), winna być idealnie pionowa i przechodzić na 3/4 długości płetwy ogonowej, mierząc ją od nasady do zakończenia.
Nasada przeźroczystych płetw piersiowych winna rozpoczynać się na umownej pionowej linii kreślonej od nasady pierwszego promienia płetwy grzbietowej (od strony głowy) do nasady płetw brzusznych. Promienie tych płetw winny być proste, dobrze zaznaczone i niezbyt długie.
Płetwy brzuszne rozpoczynają się „chorągiewkami”, przyjmującymi często szare zabarwienie. Niekiedy widoczne są także na nich delikatne czerwonawe przebarwienia. Chorągiewki przechodzą następnie w długie, szarosrebrzyste, sztywne wyrostki. Najczęściej przyjmują one lekko łukowaty kształt. Ich zakończenia bardzo często się rozszczepiają i ta okoliczność nie stanowi w tym wypadku wady. Długość płetw brzusznych musi się w tym wypadku równać z wysokością, jaką osiąga płetwa odbytowa, a nawet może ją przewyższać. Krótsze płetwy brzuszne stanowią wadę.
Płetwa ogonowa, przypominając swym kształtem rozłożony w połowie wachlarz, winna być przeźroczysta lub mieć lekko kremowe zabarwienie. Niekiedy występują na niej czerwonobrunatne wzory w postaci pręg, względnie drobnych plamek. Promienie w tej płetwie winny być proste i dobrze zaznaczone. Ich końcówki rozdzielają się, dzięki czemu płetwa zyskuje dodatkową elastyczność. Pierwszy i ostatni promień twardy w płetwie ogonowej zakończony jest długim wyrostkiem, a jej linia końcowa jest na środku lekko łukowato wypukła.
Pokrywy skrzelowe u żaglowców peruwiańskich są dobrze rozwinięte i mają srebrzyste zabarwienie. Może na nich wystąpić ciemna plama, stanowiąca zakończenie jednej z wcześniej opisanych pręg dodatkowych. W tylnej części pokrywy skrzelowe tworzą łagodny łuk, bez żadnych wyrostków. Winny one przy tym całkowicie zasłaniać blaszki skrzelowe i ich odkrycie stanowi poważną wadę.
Oczy są wyraziste, okrągłe i mają niewielką średnicę. Cechuje je czarna źrenica, przy czym otaczający ją pierścień winien posiadać nieco czerwonego zabarwienia na otoczce. Zazwyczaj przyćmiewa ją ciemno zabarwiona pierwsza pręga, przebiegająca przez oko.
Na części grzbietowej często daje się zauważyć u omawianych ryb czerwonawy czaprak. Jest to pożądana cecha, którą rozpatruje się w trakcie oceniania ubarwienia.
Podobnie jak i inne żaglowce, gatunek ten preferuje życie w grupie, a zachowania terytorialne wykazują w okresie, kiedy chcą przystąpić do tarła. Wymagają wody o temperaturze 26 – 30oC, której pH wynosi 6 – 7, a twardość 5-15on. Krzyżuje się bez żadnych problemów z przedstawicielami gatunku Pterophyllum scalare. Akwaria przeznaczone do ich pielęgnacji nie powinny być zbyt silnie oświetlone. Prócz miejsc do swobodnego pływania winny one zawierać kępy roślinności.
2.3. Pterophyllum scalare (Lichtenstein, 1823). ( ŻAGLOWIEC SKALAR, SKALAR ).
Synonimy: Platax scalaris, Pterophyllum eimekei, Zeus scalaris.
Ojczyzną tego gatunku są wody Amazonki i jej dopływów, przepływających przez tereny Brazylii, Kolumbii, Peru, Gujany i Gujany Francuskiej. Żaglowce skalary, stanowią najbardziej rozpowszechniony gatunek ryb w całym rodzaju. Badający tamtejsze wody P. Arnold napisał, że są one jednymi z najpospolitszych ryb Amazonki.
Żaglowce skalary odławiane w środowisku naturalnym prezentują najczęściej szarosrebrzyste podstawowe zabarwienie ciała, lecz spotyka się też egzemplarze o lekko żółtawym, złotawym lub zielonkawym odcieniu.
Żaglowiec skalar zazwyczaj nie przekracza 15 centymetrów wysokości (pomiar tej wartości dokonuje się od czubka płetwy grzbietowej do czubka płetwy odbytowej), przy czym rzadko przekraczają 10 cm długości (pomiar od czubka otworu gębowego do tylnej linii płetwy ogonowej).
Jego ciało nie stwarza wrażenia pozornej sztywności, jaką niewątpliwie obserwuje się w przypadku żaglowców wysokich. Przyczyna leży prawdopodobnie w fakcie, iż w stosunku do korpusu płetwa grzbietowa i odbytowa posadowiona jest zazwyczaj nieco dalej od początku otworu gębowego. Tym samym płat czołowy jest nieco dłuższy. Linia czołowa u żaglowców skalarów jest prosta, a niewielka wypukłość na czole (pojawia się najczęściej u dorosłych i dominujących samców), przy braku występującego u innych gatunków żaglowców wklęśnięcia powoduje, iż otwór gębowy jest w zasadzie poziomo usytuowany w stosunku do linii bocznej widocznej na korpusie ryby. U starszych egzemplarzy często obserwuje się na skórze płata czołowego lekkie zabrązowienie lub występuje odcień szarości. Każda z ryb ma przy tym mimo silnego bocznego spłaszczenia ciała, dobrze rozwinięte umięśnienie.
Boki ryby w granicach: od pierwszej pręgi, poprzez nasadę płetwy grzbietowej, odbytowej oraz ogonowej tworzą często w przybliżeniu okrąg. Nie brak jednak egzemplarzy o nieco wydłużonej – elipsoidalnej budowie. W trakcie oceny konkursowej preferuje się ryby o bokach ciała bardziej przypominających okrąg.
Na wspomnianych bokach widoczne są cztery, silnie zaznaczone brunatnoczarne pręgi. Pierwsza z nich, stosunkowo mocno zaznaczona przebiega przez oko i jest w środkowej części uwypuklona w kierunku otworu gębowego. Druga, prawie prosta i nieco mniej wyeksponowana zarówno mniej intensywna jak i nieco węższa, rozpoczyna się mniej więcej pomiędzy szóstym a siódmym promieniem licząc od początku nasady płetwy grzbietowej i kończy na początku nasady płetwy odbytowej. Trzecia, najbardziej wyeksponowana, rozpoczyna się na szczycie tylnej części płetwy grzbietowej i dociera do zakończenia płetwy odbytowej w jej przedniej strefie. Omawiana pręga jest najszerszą pręga na ciele każdego żaglowca skalara. Czwarta pręga jest w zależności od cech osobniczych danego egzemplarza słabo lub silnie wyeksponowana i przebiega przez nasadę płetwy ogonowej.
Pomiędzy pręgą pierwszą i drugą często obserwuje się bardzo delikatnie zarysowaną dodatkową szarą pręgę. Rozpoczyna się ona płacie czołowym, a zanika z chwilą, gdy dotrze do pokrywy skrzelowej. Druga z dodatkowych pręg pojawia się niekiedy między drugą i trzecią pręgą. Przebiega ona od nasady płetwy grzbietowej i dochodzi do początku nasady płetwy odbytowej. W przypadku żaglowca skalara wzór na ciele stanowią wszystkie opisane w tej prezentacji pręgi.
Końce płetwy grzbietowej i odbytowej w przypadku żaglowca skalara są często zakończone stosunkowo ostro (nieco w szpic). Nie brak jest jednak dzikich egzemplarzy, u których górna część płetwy grzbietowej jest półkoliście, tępo zakończona. U ryb tych płetwa odbytowa może być jednak ostro zakończona, a ponadto mogą być widoczne wyrostki, tworzone przez zakończenia 2 – 3 najdłuższych promieni twardych. Wszystkie te rozwiązania są podczas oceny dopuszczalne.
Żaglowiec skalar, mimo iż prezentuje znacznie mniejsze rozmiary, jeśli porównać go z żaglowcem wysokim, a jest nieco większy od żaglowca peruwiańskiego, posiada podobne do nich proporcje ciała. Wysokość ryby, mierzonej od czubka płetwy grzbietowej do czubka płetwy odbytowej wyraża się w przybliżeniu proporcją: 1:1:1. Oznacza to, że wysokość płetwy grzbietowej mierzonej od jej nasady do zakończenia jest identyczna do wysokości płetwy odbytowej mierzonej w taki sam sposób. W tej sytuacji wysokość ciała ryby jest równa wysokości płetwy grzbietowej lub odbytowej i faktycznie stanowi blisko 1/3 wysokości jej ciała.
Długość ciała żaglowca skalara, mierzona od początku otworu gębowego do środkowej części końca płetwy ogonowej stanowi zazwyczaj ¾ jego wysokości.
W porównaniu z innymi gatunkami żaglowców, u skalarów, płetwa grzbietowa i odbytowa noszona jest w stosunku do korpusu pod kątem 80 – 85°. Umowna linia przeprowadzona od czubka płetwy grzbietowej do zakończenia płetwy odbytowej (z pominięciem ewentualnych wyrostków), winna być jednak idealnie pionowa i przechodzić w obszarze między nasadą płetwy ogonowej a 1/3 długości płetwy ogonowej, mierząc ją od nasady do zakończenia.
Nasada przeźroczystych płetw piersiowych winna rozpoczynać się na umownej pionowej linii wykreślonej od nasady pierwszego promienia płetwy grzbietowej (od strony głowy) do nasady płetw brzusznych. Promienie tych płetw winny być proste, dobrze zaznaczone i niezbyt długie.
Płetwy brzuszne rozpoczynają się „chorągiewkami”, przyjmującymi często szarobrązowe zabarwienie. W zasadzie brak jest na nich jakichkolwiek czerwonawych akcentów. Chorągiewki przechodzą następnie w szarosrebrzyste lub białawe sztywne wyrostki. Ich długość równa się często wysokości, jaką osiąga płetwa odbytowa, a nawet może ją przewyższać. Krótkie płetwy brzuszne stanowią wadę. Najczęściej płetwy te przyjmują lekko łukowaty kształt. Ich zakończenia niekiedy rozszczepiają się i ta okoliczność także stanowi w tym wypadku wadę.
Płetwa ogonowa, przypominając swym kształtem rozłożony w połowie wachlarz, winna być przeźroczysta. Niekiedy występują na niej szare lub brązowawe wzory w postaci pręg, często składające się z drobnych plamek. Promienie w tej płetwie winny być proste i dobrze zaznaczone. Ich końcówki rozdzielają się, dzięki czemu płetwa zyskuje dodatkową elastyczność. Pierwszy i ostatni promień twardy w płetwie ogonowej zakończony powinien być długim wyrostkiem, a jej linia końcowa jest lekko łukowato wypukła w środkowej części.
Pokrywy skrzelowe u żaglowców skalarów są dobrze rozwinięte i mają srebrzyste zabarwienie. Mogą na nich wystąpić różnego rodzaju przebarwienia w postaci plam lub nacieków, co jest niewątpliwie w tym wypadku wadą. W tylnej części pokrywy skrzelowe winny tworzyć łagodny łuk, bez żadnych wyrostków. Muszą przy tym całkowicie zasłaniać blaszki skrzelowe i odkrycie ich fragmentów stanowi poważną wadę.
Oczy są wyraziste, okrągłe i mają niewielką średnicę. Cechuje je czarna źrenica, przy czym otaczający ją pierścień winien posiadać nieco czerwonego zabarwienia na otoczce. Zazwyczaj przyćmiewa je ciemno zabarwiona pierwsza pręga, przebiegająca przez oko.
W wyniku intensywnej hodowli, akwaryści stworzyli szereg hodowlanych odmian barwnych tego gatunku, z których obecnie wyodrębnione zostały cztery podstawowe grupy barwne. Omawiany gatunek cechuje pewien terytorializm, który objawia się przede wszystkim w momencie dobierania się w pary, przystępowania do tarła, względnie wychowywania potomstwa. Niekiedy można też zaobserwować walki między samcami. Żaglowce skalary nie niszczą roślin i doskonale nadają się do akwarium towarzyskiego. Mogą tam przebywać nawet z niewielkimi gatunkami ryb, których nie atakują, pod warunkiem, że są z nimi wychowywane od młodości. Spożywają zasadniczo wszelkie pokarmy pochodzenia zwierzęcego, a także płatki i granulaty. Wymagają wody o temperaturze 26 – 30o C, której pH wynosi 6 – 7 a twardość 5 – 15on
- Hodowlane odmiany żaglowców.
Popularność ryb z gatunku Pterophyllum scalare oraz długoletnia ich pielęgnacja w zbiornikach przez wiele pokoleń akwarystów, musiała zaowocować stworzeniem szeregu odmian hodowlanych. Co prawda żaglowce są w porównaniu z dyskowcami mniej podatne na zmiany barwy i wzoru na ciele, lecz za to wykazują większą tendencję do zmian w zakresie fenotypu.
W wyniku hodowli, akwaryści uzyskali z jednej strony szereg odmian o różnej palecie barw oraz wzorów pojawiających się na ciele ryb, z drugiej zaś wypracowano warianty o wydłużonych płetwach. Wymogi hodowlane jak i handlowe spowodowały jednak, że otrzymanym formom hodowlanym nadawane są różnorodne nazwy. Przykładowo, często można się spotkać z następującymi nazwami skalarów: dymny, złoty, marmurkowy (na zdjeciu), koi, cętkowany, bielinek, długopłetwy, welon, czarny, półczarny czy albinos. W niektórych przypadkach są to formy utrwalone genetycznie, w innych do utrwalenia pożądanych cech jest jeszcze bardzo daleka droga.
3.1. Kształty hodowlanych odmian żaglowców.
Przyglądając się rybom z gatunku Pterophyllum scalare pływającym w akwarium, można zauważyć, że różnią się one między sobą nie tylko ubarwieniem, ale i zewnętrznym wyglądem niektórych elementów ciała. W tym wypadku z najistotniejsze różnice występują w kształcie i długości płetw pojedynczych. Kształt korpusu, za wyjątkiem linii czołowej, pozostaje zazwyczaj bez zmian. Różnice te mają oczywiście wpływ na proporcje ryb.
Wspomniane założenie pozwala na podjęcie próby wyodrębnienia w oparciu o fenotyp siedmiu kategorii hodowlanych żaglowców:
- Ryby o krótkich promieniach w płetwie grzbietowej i odbytowej, które w końcowej części są wąskie i zakończone w szpic.
- Ryby o krótkich promieniach w płetwie grzbietowej i odbytowej, które w końcowej części są stosunkowo szerokie i lekko półkoliście zakończone (patrz rysunek).
- Ryby o silnie wydłużonych promieniach w płetwie grzbietowej i odbytowej, wąskich i ostro zakończonych w końcowej części, prezentujące na końcach wyrostki.
- Ryby o silnie wydłużonych promieniach w płetwie grzbietowej i odbytowej, w końcowej części szeroko rozbudowanych, półkoliście zakończonych, prezentujące na końcach wyrostki.
- Ryby o silnie wydłużonych promieniach w płetwie grzbietowej i odbytowej, często lekko wygiętych sierpowato, a także lekko wydłużonych niektórych promieniach w płetwie ogonowej. Wymóg ten nie dotyczy pierwszego i ostatniego promienia omawianej płetwy, gdyż u większości ryb są one w różnym stopniu wydłużone.
- Ryby o kształtach płetw odbiegających od opisanych w dotychczas zaprezentowanych grupach, nie noszące cech wad genetycznych np. skalary długopłetwe, czyli weloniaste (na zdjęciu).
- Ryby o wyglądzie odbiegającym od kształtów opisanych w sześciu podstawowych kategoriach. Są to tak zwane „próby hodowlane”.
Oczywiście zaprezentowany podział nie może być dosłownie wykorzystany podczas tworzenia polskich standardów żaglowców. Ma on jednak niewątpliwie duże znaczenie w momencie, kiedy przyjdzie potrzeba łączenia różnych form barwnych względnie ryb o zbliżonym wyglądzie zewnętrznym w celu stworzenia określonych grup barwnych, a także związanego z tym zagadnieniem uściślania elementów oceny sędziowskiej.
3.2. Formy barwne hodowlanych żaglowców.
Podział żaglowców w oparciu o kształt ciała umożliwia klasyfikację wszystkich żaglowców jedynie pod bardzo szerokim kątem. To zbyt mało, by pokusić się na tym etapie do wyodrębnienia grup tematycznych. Na przeszkodzie staje zjawisko, że ryby o identycznym kształcie ciała będą różnie ubarwione, a także mogą prezentować różnorodne wzory na ciele. Zjawisko to stanowi punkt wyjścia do dokonania próby kolejnego, bardziej uściślającego podziału, gdzie wyróżnić możemy już barwy podstawowe, towarzyszące oraz charakterystyczne wzory.
Barwa, która dominuje na całym ciele ryby określana jest zwyczajowo mianem barwy podstawowej. W przypadku żaglowców wyodrębnienie takich kolorów jest możliwe, gdyż w zasadzie wyróżnić możemy już na tym etapie sześć podstawowych form barwnych, które wystąpią we wszystkich omówionych już wariantach kształtów.
Są to formy barwne:
- srebrzysta, – pomarańczowa,
- cielisto-biała, – czarna,
- złota, – wielobarwna.
Na marginesie, nie istnieją do tej pory żaglowce o czerwonym zabarwieniu podstawowym, choć elementy czerwieni występują na ciele tych ryb zarówno u gatunków dzikich, jak i w przypadku form hodowlanych.. Podkreślam to zjawisko, gdyż czasami pojawiają się w handlu takie „czerwone nowości”. Marzenia o tak ubarwionych żaglowcach nie zdołano jeszcze zrealizować. To, co udało się osiągnąć w przypadku dyskowców, wydaje się na dzień dzisiejszy niewykonalne u żaglowców.
W pierwszych pięciu formach barwnych żaglowców (omówionych w rozdziale 3.2.) można się często spotkać u nich zarówno ze zjawiskiem jednobarwności, jak i dwubarwności. W tym drugim wypadku jeden kolor może być dominujący, a drugi zaznaczy się w postaci słabszych akcentów, względnie oba kolory prezentowane będą na ciele ryby w równych proporcjach. Utworzenie ostatniej grupy stało się niezbędne z uwagi na fakt, że w ostatnim okresie czasu, pojawiły się na rynku akwarystycznym żaglowce wielobarwne. Są to przykładowo ryby srebrzysto-czarne, posiadające dodatkowo na ciele akcenty żółci czy czerwieni. Nasilenie takiego zjawiska obserwujemy od pewnego czasu pośród hodowlanych odmian barwnych żaglowców.
3.3. Wzory i kolory na ciele hodowlanych żaglowców.
W środowisku naturalnym, najbardziej typowym wzorem na ciele żaglowców są cztery lub trzy silnie zaznaczone pręgi. Stwierdzenie to traci jednak całkowicie swą aktualność w przypadku form hodowlanych. Pręgi stanowią obecnie jedynie jeden z elementów wzornictwa, a w wielu sytuacjach wcale nie występują. Na bazie dotychczasowych podziałów i ich opisów można już jednak wstępnie wyodrębnić na podstawie barw i wzorów 6 hodowlanych grup barwnych.
- Grupa srebrzysta pręgowana, jest w chwili obecnej najliczniejszą populacją. Napotykamy tu ryby ozdobione czterema szaro-czarnymi pręgami, czyli między innymi takie, które przypominają egzemplarze gatunku Pterophyllum scalare względnie Pterophyllum leopoldi pochodzące z naturalnego odłowu, jak i o większej ilości pręg, na dodatek barwa tych pręg nie ma znaczenia.
Tutaj także będą zaliczane mniej liczne populacje o srebrzystej barwie, u których grzbiet ryby ma ciemniejszą barwę, prezentujące na nasadzie płetwy ogonowej, oku lub bokach lekko zaznaczone pręgi.
- Grupa cielisto-biała, stanowi typową hodowlaną populację. Ciało ryb ma najczęściej kremowy odcień, a na pokrywach skrzelowych widoczne są czerwonawe lub żółtawe przebarwienia. Korpus i płetwy mogą być ozdobione niewielkimi, często ciemnymi plamami, za to w zasadzie brak jest pręg. Wiele tak wyglądających żaglowców, ma ponadto na grzbiecie lub w okolicach głowy przebarwienia o różnej kolorystyce. Do omawianej grupy można zaliczyć między innymi formę dymną i koi.
- Grupa złota jest obecnie stosunkowo szeroko rozpowszechnioną hodowlaną populacją żaglowców. Spotykamy tu ryby o całej gamie odcieni żółtego koloru. Ich ciała są całkowicie pozbawione wzoru, lub występują na nim różnego rodzaju barwne przebarwienia. Plamy te przyjmują różnorodne kształty, lecz najczęściej nie są to pręgi. Trudno jest w zasadzie skatalogować kolorystykę tych przebarwień, gdyż są to przeważnie odcienie szarości, czerni, brązu, czerwieni i pomarańczu. Ciała niektórych form jednokolorowych wykazują tendencję do metalicznego, niebieskawego lub zielonkawego połyskiwania – tzw. żaglowce diamentowe.
- Grupa pomarańczowych żaglowców występuje w akwariach bardzo nielicznie i jest w zasadzie najmniej stabilna (utrwalona genetycznie). Są to ryby wyhodowane w oparciu o złote formy barwne, które prezentują na ciele odcień „starego złota”. Na tym tle widnieć może różnorodny wzór, często ciemny. Moim zdaniem, podawanie takim rybom pokarmów bogatych w kantaksantynę i karonetoidy, przyczynia się do okresowej intensyfikacji czerwonej barwy.
- Grupa czarnych żaglowców, podobnie jak srebrna i złota jest już obecnie stosunkowo szeroko rozpowszechniona w akwariach. Zaszeregowane mogą tu być ryby zarówno o jednolicie czarnej barwie, jak i takie, u których następuje przewaga czarnego wzoru nad inną kolorystyką. Tu właśnie należy zaszeregować ryby posiadające na ciele liczne drobne czarne prążki, rozległe plamy jak i marmurkowy wzór. Stosunkowo liczna jest też populacja prezentująca na bokach, kropki i plamy. Tu zaliczane są także niezmiernie rzadko występujące żaglowce półczarne.
- Grupa wielobarwnych żaglowców gromadzi wszystkie ryby, których z uwagi na kolorystykę nie można zakwalifikować do jednej z wcześniej omówionych. Tu najczęściej znajdą się wszelkiego rodzaju próby hodowlane, cechujące się występowaniem na ciele ryb różnych kolorów i wzorów, z których żaden nie będzie w zasadzie dominujący. W tej grupie powinno się też klasyfikować wszelkie hybrydy.
Zaprezentowany podział żaglowców jest stosunkowo dokładny i wydawać by się mogło, iż odpowiada znanym dziś trendom hodowlanym żaglowców. Nie uwzględnia on jednak niestety tak ważnego elementu, jakim jest wygląd płetw pojedynczych żaglowca. W tej sytuacji należałoby przyjąć, że w każdej wyodrębnionej grupie trzeba oceniać zarówno formy krótko- jak i długopłetwe, jeśli spełniają one wymogi, co do określonych barw. Ponadto szczegółowość podziału przemawia niestety przy obecnych trendach konsolidacyjnych grup barwnych na jego niekorzyść. W tej sytuacji trudno zaprezentowany podział uznać za ostateczny. Wydaje się jednak, że w miarę jak będą ulegać rozwojowi mistrzostwa żaglowców w Polsce i innych krajach, zaprezentowany powyżej podział, po określonych modyfikacjach, może w przyszłości odegrać znaczącą rolę.
- Zagadnienie standaryzacji oraz klasyfikacji żaglowców.
4.1. Co to jest standard?
Przechodząc do zagadnienia standaryzacji, warto na początku sformułować podstawowe pytanie: czy można w obecnej chwili mówić o powszechnie obowiązujących standardach żaglowców? Osobiście wyrażam pogląd, że nie tylko można, ale nawet trzeba. Za takim rozwiązaniem przemawia okoliczność, że w przypadku większości gatunków ryb, które cechują się zdolnością do gatunkowej zmienności, skłonność ta była wykorzystywana przez hodowców do tworzenia nowych, coraz bardziej atrakcyjnych, a niekiedy zaskakujących w swym fenotypie form barwnych. Akwaryści uzyskując możliwość tworzenia różnych wariantów kolorystycznych w ramach danego gatunku, zawsze podejmowali, podejmują i będą podejmować tego rodzaju przedsięwzięcia. Dzięki stworzeniu standardów w poszczególnych dziedzinach hodowli ryb w akwariach zapanował względny ład i porządek. Akwaryści w oparciu o standaryzację zyskują przy takim rozwiązaniu możliwość łatwiejszego porozumiewania się między sobą, a także czytelniejsze stają się zarówno wszelkie odnotowywane oddolne trendy hodowlane jak i preferowane przez specjalistów kierunki hodowli.
Czym jednak w tej sytuacji jest standard?
W praktyce standard, to inaczej mówiąc wzorzec (niedościgniony ideał).
Opracowanie standardu żaglowców daje między innymi możność jednolitego oceniania zarówno specjalistom jak i sędziom wszystkich zaprezentowanych na danym konkursie egzemplarzy ryb omawianego rodzaju. Także uczestniczący we współzawodnictwie akwaryści zyskują niezbędną wiedzę na temat jakości posiadanych ryb. Nie bez znaczenia jest także okoliczność, że dzięki wzorcowi, w którym omówione są w rzeczywistości poszczególne elementy ciała żaglowca i jego wygląd zewnętrzny, przynosi także wymierne korzyści wszystkim akwarystom, gdyż dzięki niemu łatwiejsze stało się prawidłowe ocenianie cech posiadanych w akwarium egzemplarzy.
Według standardu żaglowca zatwierdzonego przez Polski Klub Miłośników Dyskowców, a tym samym wzorców, jakie zaczęły obowiązywać w polskiej akwarystyce, w trakcie konkursowego oceniania ryb z rodzaju Pterophyllum, ocenie podlegać będzie dziesięć następujących elementów:
- Wielkość ocenianej ryby;
- Proporcje i harmonia ciała ryby;
- Wygląd płetwy grzbietowej i odbytowej;
- Wygląd płetwy ogonowej;
- Wygląd płetw piersiowych i brzusznych;
- Wygląd pokryw skrzelowych;
- Wygląd oczu;
- Wzór na ciele;
- Kolorystyka;
- Wygląd ogólny.
Aby omówienie metodologicznych zasad i stosowanego ujednoliconego nazewnictwa, jakiego trzeba przestrzegać w czasie oceny nie stwarzało większych trudności, zamieszczam poniżej schematyczny rysunek żaglowca z zaznaczeniem najważniejszych elementów, jakie podlegają szczególnemu oglądowi w trakcie oceny.
Na marginesie, wszystkie wymienione w wykazie elementy, oceniane są także w innych krajach europejskich, w których organizowane są mistrzostwa żaglowców. Warto przy tym podkreślić, że zmienia się jedynie na kartach sędziowskich układ (kolejność) zagadnień, lub łączone są one w większe bloki tematyczne.
Aby łatwiej zrozumieć, co kryje się w rzeczywistości pod nazwami poszczególnych wymienionych elementów, omówmy każdy z nich nieco bardziej szczegółowo.
Poszczególne elementy składające się ostateczną ocenę żaglowca mają charakter uniwersalny i znajdują praktyczne zastosowanie podczas oceny każdego żaglowca, bez względu czy pochodzi on z odłowu naturalnego, czy stanowi jedną z licznych form hodowlanych. By jednak całkowicie wyczerpać powyższe zagadnienie, warto jeszcze w tym miejscu pokrótce omówi pojęcia: grupa barwna i forma barwna.
- Grupa barwna, zwana także niekiedy grupą kolorystyczną, stanowi w tym wypadku najczęściej stosowane w akwarystyce pojęcie. W skład poszczególnych wyodrębnionych grup barwnych w rodzaju Pterophyllum wchodziły początkowo jedynie trzy gatunki odławiane w środowisku naturalnym. W miarę upływu czasu, w drodze prac hodowlanych, akwaryści doprowadzili do stworzenia różnorodnych form barwnych. Żaglowce zaczęły prezentować odmienną od pierwowzorów kolorystykę i wzornictwo. W tej sytuacji niezbędne stało się poszerzenie tego podziału o kolejne grupy barwne. Obecnie trzy występujące w środowisku naturalne gatunki tworzą trzy odrębne grupy barwne, a wszystkie hodowlane formy barwne zgrupowane zostały w specjalnie do tego celu utworzonych czterech nowych grupach barwnych. W praktyce znalazła tu zastosowanie logiczna zasada – „od ogółu do szczegółu”.
- Forma barwna, jest w tym wypadku bardziej wąskim pojęciem od grupy barwnej. Odnosi się ono w zasadzie do ryb, z których wszystkie prezentują jednolitą lub zbliżoną kolorystykę, a na ich ciele występuje taki sam lub bardzo podobny wzór – jeśli jest wymagany. Z tego stwierdzenia wypływa jednoznaczny wniosek, że podobnie jak u gatunków naturalnych, także i w tym wypadku będziemy mieć do czynienia z rybami, u których prezentowane cechy fenotypowe są genetycznie utrwalone, a więc za każdym razem przekazywane potomstwu. Licznie tworzone formy barwne zaczęły jednak wymuszać potrzebę łączenia ich w całkowicie nowe zbiory, co dało asumpt do rozszerzenia zakresu tematycznego w powołanych grupach barwnych. W tym wypadku zastosowana została zasada – „od szczegółu do ogółu”.
4.2. Zasady oceny.
Zaprezentowane poniżej 10 elementów oceny żaglowców nie może być ze zrozumiałych względów bardzo szczegółowe. Na przeszkodzie stanęła okoliczność, że o ile w przypadku dyskowców standard oceny jest znacząco ujednolicony, to w przypadku żaglowców, gdzie istnieją trzy dzikie gatunki, stanowiące zarazem trzy odrębne grupy barwne oraz cztery hodowlane grupy barwne, takie rozwiązanie nie jest możliwe.
Warto też pamiętać, że na konkursach żaglowców, obowiązuje dziesięciostopniowa skala punktowa. Znaczy to, iż w każdym ocenianym zagadnieniu tematycznym oceniający może przydzielić od 0 do maksymalnie 10 punktów.
Przystępując do pogłębiania wiedzy na temat zasad oceny żaglowców należy w pierwszej kolejności dokładnie zapoznać się z opisem trzech gatunków z rodzaju Pterophyllum występujących w środowisku naturalnym (rozdz. 2.1 – 2.3.), a następnie z poszerzonymi grupami barwnymi hodowlanych żaglowców (3.1 – 3.3) by na koniec przejść do zaganienia szczegółowej standaryzacji (rozdz. 4.3).
W poszczególnych elementach oceny wskazane zostaną jedynie pewne ogólnie obowiązujące zasady, które pozwalają na premiowanie ocenianej ryby lub zmuszają oceniającego do odwrotnego postępowania. Wskazówki te należy potem odnieść do indywidualnych cech, jakie posiada występujący w środowisku naturalnym gatunek lub hodowlana grupa barwna.
4.2.1. Wielkość ciała.
Podczas oceniania i przydzielania właściwej ilości punktów za wielkość żaglowca, należy uwzględnić przeciętną (a nie maksymalną) wielkość, jaką dany gatunek osiąga w środowisku naturalnym. W tej sytuacji wydaje się słusznym, by w przypadku:
· Pterophyllum altum 10 punktów przyznawać żaglowcowi wysokiemu z chwilą, gdy wysokość jego ciała wynosi 28 – 30 cm, zważywszy, iż maksymalnie osiągają one w granicach 35 cm.
· Pterophyllum leopoldi 10 punktów przyznawać żaglowcowi peruwiańskiemu z chwilą, gdy wysokość jego ciała wynosi 9 – 10 cm, zważywszy, iż maksymalnie osiągają one w granicach 14 cm.
· Pterophyllum scalare 10 punktów przyznawać żaglowcowi skalarowi z chwilą, gdy wysokość jego ciała wynosi 10 – 11 cm, zważywszy, iż maksymalnie osiągają one w granicach 15 cm.
· Żaglowcom z hodowlanych grup barwnych – bez względu na formę – 10 punktów przyznawać z chwilą, gdy wysokość jego ciała wynosi 10 cm, zważywszy, iż maksymalnie osiągają one w granicach 15 cm. Za takim stanowiskiem przemawia okoliczność, że hodowlane formy barwne wywodzą się głównie z gatunku Pterophyllum scalare.
4.2.2. Proporcje i harmonia ciała.
Zdaniem specjalistów proporcje i harmonia ciała, to dwa nierozerwalnie łączące się ze sobą elementy, mające bardzo duże znaczenie i znacząco rzutujące na inne oceniane cechy ryby. Silne boczne spłaszczenie ciała żaglowca nie oznacza, że ryby te powinny być cienkie jak przysłowiowa żyletka. Spłaszczenie ciała nie może usprawiedliwiać chudości lub cherlawego wyglądu. Żaglowce powinny być dobrze umięśnione, a przez skórę nie można w żadnym przypadku dostrzegać elementów składowych szkieletu.
Bezwzględnie należy u żaglowców piętnować nadmierne poziome wydłużenie korpusu. Uważam, że jest to bardzo poważna wada.
Długość ciała żaglowca skalara, mierzona od początku otworu gębowego do środkowej części końca płetwy ogonowej stanowi zazwyczaj ¾ jego wysokości. Pewne odstępstwo od tej zasady daje się zauważyć u Pterophyllum altum, gdzie długość ciała może wynosić od 0,5 do ¾ jego wysokości.
Wysokość żaglowca to odległość mierzona od czubka płetwy grzbietowej do czubka płetwy odbytowej i wyraża się zazwyczaj proporcją: 1:1:1. Oznacza to, że wysokość płetwy grzbietowej mierzonej od jej nasady do zakończenia jest identyczna do wysokości płetwy odbytowej mierzonej w taki sam sposób. W tej sytuacji wysokość ciała ryby jest równa wysokości płetwy grzbietowej lub odbytowej i faktycznie stanowi 1/3 wysokości jej ciała.
Wszystkie opisane tu zasady (z wyjątkiem odstępstwa tyczącego się minimalnej długości ciała żaglowca wysokiego) mają zastosowanie podczas oceniania wszelkich form hodowlanych dyskowców.
4.2.3. Płetwa grzbietowa i odbytowa.
Płetwy pojedyncze: grzbietowa i odbytowa, to kolejny bardzo ważny element oceny, który znacząco rzutuje na cały wygląd ryby. Większość rozdziału 3.1. w niniejszym opracowaniu poświęcone zostało temu zagadnieniu. Trzeba też pamiętać, że wysokość płetwy grzbietowej mierzonej od jej nasady do zakończenia winna być identyczna jak wysokość płetwy odbytowej mierzonej w taki sam sposób. Podstawy płetw winny być szerokie. Nie wystąpienie tych wymogów upoważnia do przyznania rybie punktów karnych, podobnie jak w przypadku, gdy na płetwach występują ubytki, plamy, nadpalenia i postrzępienia końcówek, zmętnienia oraz pęknięcia.
Przyjmuje się, że pierwszy twardy promień płetwy grzbietowej (dorsal fin) powinien znajdować się na wysokości nasady płetw brzusznych (ventral or pervic fin). Przeprowadzona między tymi punktami linia powinna być idealnie pionowa. Po około 10-12 mm dalszej linii wyznaczającej przebieg pokrywy brzusznej powinien rozpoczynać się pierwszy krótki promień płetwy odbytowej (anal fin).
Zarówno w płetwie odbytowej jak i grzbietowej, promienie twarde winny być wyraziste i dobrze zaznaczone. Części miękkopromienne w tych płetwach powinny być szerokie i ukształtowane w linii tworzącej łagodny łuk. W zależności od odmiany, górna część płetwy grzbietowej i odbytowej, kończyć się powinna delikatnym łukiem lub tworzyć lekko zaznaczony szpic, względnie wyrostek.
Podczas oceniania żaglowca wysokiego należy zwrócić uwagę na usytuowanie płetwy grzbietowej i odbytowej. W porównaniu z innymi gatunkami żaglowców, u wysokich, płetwa grzbietowa i odbytowa jest usytuowana najbardziej pionowo. Umowna linia przeprowadzona od czubka płetwy grzbietowej do zakończenia płetwy odbytowej (z pominięciem wyrostków), winna być idealnie pionowa i przechodzić na 1/3 długości płetwy ogonowej, mierząc ją od nasady do zakończenia.
W porównaniu z innymi gatunkami żaglowców, u peruwiańskich, płetwa grzbietowa i odbytowa noszona jest w stosunku do korpusu pod kątem 66 – 80°. Z tego też powodu wydaje się, że ryba te płetwy stale „składa”. Umowna linia przeprowadzona od czubka płetwy grzbietowej do zakończenia płetwy odbytowej (z pominięciem wyrostków), winna być jednak idealnie pionowa i przechodzić na 3/4 długości płetwy ogonowej, mierząc ją od nasady do zakończenia.
W porównaniu z innymi gatunkami żaglowców, u skalarów, płetwa grzbietowa i odbytowa noszona jest w stosunku do korpusu pod kątem 80 – 85°. Umowna linia przeprowadzona od czubka płetwy grzbietowej do zakończenia płetwy odbytowej (z pominięciem ewentualnych wyrostków), winna być jednak idealnie pionowa i przechodzić w obszarze między nasadą płetwy ogonowej a 1/3 długości płetwy ogonowej, mierząc ją od nasady do zakończenia.
Oceniając żaglowca, który jest w ruchu, należy uwzględnić okoliczność, że wspomniane płetwy z uwagi na wymogi ergonomii i statyki odchylają się lekko ku tyłowi i właściwe przeprowadzenie umownej pionowej linii wymaga znacznego doświadczenia.
Należy ponadto w ocenie uwzględnić jako negatywy wszelkie załamania, które zaobserwować można czasami na zewnętrznym obrzeżu płetwy grzbietowej i odbytowej, o ile nie zostały one wywołane uszkodzeniami mechanicznymi.
Podczas oceniania wszystkich wymienionych tu płetw, ocenie sędziowskiej podlega jedynie ich kształt. Nie jest oceniana barwa, a także występujący na nich wzór, gdyż to zagadnienie oceniane jest całościowo w pkt. 4.2.8 i 9. W przeciwnym razie, w przypadku stwierdzenia wad, sędzia przydzielałby dwa razy punkty karne za to samo niedociągnięcie.
4.2.4. Płetwa ogonowa.
Wydzielenie do oceny płetwy ogonowej jako odrębnego elementu jest ze wszech miar słuszne. Płetwa ogonowa (caudal or tail fin), swym kształtem przypominać powinna otwarty częściowo wachlarz.
Jej zakończenie u żaglowca peruwiańskiego oraz skalara, a także żaglowców hodowlanych, winno tworzyć łagodny półokrąg, który w środkowej części jest wysunięty ku łagodnym łukiem ku tyłowi, podkreślając kształt ryby. W przypadku żaglowca wysokiego tylna linia płetwy ogonowej winna być w środkowej części lekko wklęsła, co stoi w całkowitej odwrotności w stosunku do budowy omawianej płetwy u dwóch pozostałych gatunków oraz żaglowców hodowlanych. Wszystkie promienie w płetwie ogonowej winny być dobrze zaznaczone, proste i proporcjonalnie rozmieszczone. W większości wypadków, gdyż uwaga ta nie dotyczy niektórych czarnych i marmurkowych form kolorystycznych, tkanka wypełniająca płetwę ogonową winna być przeźroczysta. Występowanie na niej punktów tworzących pręgi nie jest wadą. Zawsze jednak płetwa ogonowa nie może stwarzać wrażenia „zamalowanej” i musi być prześwitująca.
Występujące na niej ubytki, plamy, a także nadpalenia końcowej części, zmętnienia, zmatowienia, przebarwienia i pęknięcia, jeśli ich genezą są uszkodzenia mechaniczne, nie wpływają na ocenę ryby.
Jeśli podłożem wad są cechy genetyczne – najczęściej jest to pogięcie i nadmierne rozszczepienie końców promieni twardych, ryba winna otrzymać ujemne punkty w czasie oceny.
Podczas oceniania wszystkich wymienionych tu płetw, ocenie sędziowskiej podlega jedynie ich kształt i budowa. Nie jest oceniana barwa, a także występujący na nich wzór, gdyż to zagadnienie oceniane jest całościowo w pkt. 4.2.8 i 9.
4.2.5. Płetwy piersiowe i brzuszne.
Podobnie jak w poprzednio omówionych przypadkach, wszelkie występujące na płetwach piersiowych ubytki, plamy, nadpalenia końcówek, zmętnienia i pęknięcia, mające podłoże mechaniczne nie powodują przyznawania w trakcie oceny punktów karnych, gdyż cechy te nie są dziedziczone przez potomstwo. Promienie twarde w płetwach piersiowych winny być wyraziste i dobrze zaznaczone. Części miękkopromienne powinny być szerokie i dobrze ukształtowane. Wadą, która na dodatek będzie przekazywana potomstwu jest natomiast nadmierne ilościowe rozczepienie końców promieni twardych. W tym wypadku trzeba jednak pamiętać, że naturalną cechą budowy płetw piersiowych są dwa boczne rozwidlenia występujące na końcach każdego promienia twardego. W zależności od odmiany, omawiane płetwy powinny być przeźroczyste, lub posiadać właściwy dla danej formy barwnej odcień np. czarny. Zawsze jednak muszą być prześwitujące.
Nasada płetw piersiowych winna rozpoczynać się na umownej pionowej linii kreślonej od nasady pierwszego promienia płetwy grzbietowej (od strony głowy) do nasady płetw brzusznych.
Jak wspomniałem, płetwy brzuszne u żaglowców winny być dobrze rozwinięte. Rozpoczynają się one „chorągiewkami”, przyjmującymi często brunatne zabarwienie. Niekiedy widoczne są także na nich czerwonawe przebarwienia (najczęściej u żaglowców wysokich i skalarów). Chorągiewki przechodzą następnie w długie, szarosrebrzyste, sztywne wyrostki, które przeważnie przyjmują lekko łukowaty kształt. Nie jest dobrze, jeśli ich zakończenia się rozszczepiają, gdyż taka okoliczność stanowi w tym wypadku ewidentną wadę. Długość płetw brzusznych winna być co najmniej równa wysokości, jaką osiąga płetwa odbytowa, a nawet może ją przewyższać. Krótsze płetwy brzuszne stanowią wadę.
Podczas oceniania omawianych w tym zagadnieniu płetw, ocenie sędziowskiej podlega jedynie ich kształt. Nie jest brana pod uwagę barwa, gdyż to zagadnienie oceniane jest całościowo w pkt. 4.2.9.
4.2.6. Skrzela.
Pokrywy skrzelowe powinny być proporcjonalne w stosunku do wielkości głowy i całego ciała. Ich tylna część winna być zakończona w formie łagodnej półkolistej linii. Omawiane pokrywy skrzelowe muszą ściśle przylegać do boków głowy i całkowicie przykrywać blaszki skrzelowe. Widoczna za linią końcową pokryw skrzelowych czerwona „kryza”, którą tworzą końce blaszek skrzelowych jest niezwykle poważną wadą, gdyż dziedziczoną przez potomstwo. W zależności hodowlanej formy barwnej, do której należy żaglowiec, może on w szczególnych przypadkach prezentować na pokrywach skrzelowych wzór. Przyjmuje on głównie w takich wypadkach postać plamek, plam lub przebarwień.
U jednolicie ubarwionych form barwnych pojawienie się wzoru na pokrywach skrzelowych jest poważną wadą. Wskazane jest, by na pokrywach skrzelowych żaglowca widoczny był metaliczny poblask.
Podczas oceniania pokryw skrzelowych, ocenie sędziowskiej podlega jedynie ich kształt i budowa. Nie jest oceniana barwa, a także występujący na nich wzór, gdyż to zagadnienie oceniane jest całościowo w pkt. 4.2.8 i 9.
4.2.7. Oczy.
Narząd wzroku jest u żaglowców dobrze rozwinięty. Oczy są tak usytuowane, że pole widzenia każdego z nich zachodzi częściowo na siebie. Można w tym wypadku powiedzieć, że mamy do czynienia ze zjawiskiem binokularności. U omawianych ryb cecha ta spotęgowana jest jeszcze dodatkowo możliwością poruszania w niewielkim zakresie gałkami ocznymi. Żaglowce dysponują zdolnością widzenia dużego pola, co powoduje, że nie poruszając się, mogą widzieć znaczną część otoczenia. Soczewka winna mieć kulisty kształt, a zdrowa jest twarda, co powoduje, że nie ma zdolności zmiany kształtu. Oczy stanowią w przypadku żaglowców element, który przez swą wyrazistość często przyciąga uwagę oglądającego. Ogólnie mówiąc, widzimy w centrum oka stosunkowo duży i wyrazisty czarny punkt, który otoczony jest pierścieniem. Pierścień ten, w zależności od oglądanej formy barwnej może prezentować czerwone przebarwienia, a u kilku form charakteryzuje się pomarańczową lub żółtawą barwą. Oczy nie powinny odstawać od głowy lub przypominać „doklejone guziczki”. Ważna jest także proporcja wielkości oczu do ciała ryby. Nadmiernie duże stanowią wadę.
Doświadczony akwarysta obserwując oczy ryby, może udzielić wielu cennych informacji na temat ogólnego stanu zdrowia oglądanego egzemplarza. Stwierdzenie u żaglowca dyskowca, iż jego oczy są wyłupiaste lub zamglone, względnie pierścień wokół źrenicy uległ odbarwieniu, często znamionuje jedną z chorób, które najczęściej atakują te ryby. Oczy wysadzone jedynie w niewielkim stopniu lub o dużej średnicy bardzo często informują, że ryba przebywała w niezbyt odpowiadającym jej środowisku. Zjawisko takie niejednokrotnie można zaobserwować w przypadku, gdy w wodzie, podczas okresu jej wzrastania znajdowała się zbyt duża ilość związków azotowych.
4.2.8. Wzór na ciele.
U wszystkich występujących w środowisku naturalnym gatunków żaglowców, jak też wielu form kolorystycznych, o atrakcyjności ryb bardzo często decyduje wzór pokrywający ich ciało, względni brak tego wzoru. O ile określenie podstawowych barw nie sprawia w zasadzie problemu, to opisanie wzorów występujących na żaglowcach jest już zazwyczaj znacznie trudniejsze. Bywają także przypadki, że bez materiału fotograficznego okazuje się to nawet całkowicie niemożliwe.
Najważniejszym elementem wzoru w przypadku gatunków naturalnych dyskowców oraz pręgowanej grupy hodowlanej, a także części form barwnych zaliczanych do klasy otwartej będą niewątpliwie pręgi.
Mniej typowym, lecz jednak wzorem, będą czarne plamki różnej wielkości, a także kropki, jakie można zaobserwować u różnych form barwnych.
W marmurkowej grupie barwnej wzorem będzie kształt i intensywność rysunków, jakie występują na ciele ryb.
Będziemy się także niekiedy spotykać z przypadkami rozległych plam, które przyjmują różne odcienie barwne.
Gama odcieni barwnych, jakimi może charakteryzować się ten sam wzór nie jest stosunkowo szeroka, gdyż pręgi przyjmują najczęściej czarne, ciemnoszare lub brązowawe zabarwienie. Ogólnie można przyjąć, że wzór występujący na ciele żaglowca bywa często wyznacznikiem przynależności do danej grupy lub formy barwnej. Wyrazistość wzoru uzależniona jest od formy barwnej, do której zaliczane są dane żaglowce. Niekiedy może być on kontrastowy i krzykliwy, lecz bywa także delikatny i jakby przytłumiony przez barwę podstawową.
4.2.9. Kolorystyka.
Soczyste i zdecydowane barwy podstawowe, możliwe są do zaobserwowania jedynie u zdrowych i dobrze czujących się ryb, które nie wiedzą co to stres. Generalnie nie będzie błędem stwierdzenie, że żaglowiec powinien się „błyszczeć”. Uwaga ta ma szczególne uzasadnienie w przypadku gładkich hodowlanych form barwnych, jak choćby u form kolorystycznych: złotych, srebrnych i diamentowych, gdzie barwa podstawowa jest jedynym występującym kolorem, decydującym w zasadzie o atrakcyjności ryb.
Lista sklasyfikowanych podstawowych barw omówiona została w rozdziale 3.2.
Do niej należy jeszcze doliczyć tzw. barwy towarzyszące, stanowiące niewielkie akcenty kolorystyczne:
- czerwoną, występującą u niektórych marmurkowych form barwnych na płacie czołowym lub grzbiecie, a u innych form ozdabiającą otoczkę źrenicy lub chorągwie w płetwach brzusznych;
- żółto-cytrynową oraz pomarańczową, pojawiającą się na płacie czołowym lub grzbiecie u niektórych form barwnych;
- brązową, zdobiącą zazwyczaj boki niektórych form barwnych;
a także przebarwienia o srebrzystym, niebieskawym lub zielonkawym odcieniu, najczęściej obserwowanych u form gładkich.
Barwy przytłumione i matowe lub zanik barw podstawowych charakteryzujący się ogólnym przyciemnieniem ciała znamionuje ryby chore.
Hodujący daną formę barwną akwarysta posiada w pewnym stopniu możliwość wpływania na kolorystykę ryb. Dzieje się to poprzez umiejętne stosowanie właściwie dobranych zestawów pokarmowych. Trzeba jednak pamiętać, że skuteczność takiego postępowania zależy przede wszystkim od ogólnej kondycji hodowanych ryb. Omawianych efektów przeważnie nie da się także uzyskać w zbyt małych lub przerybionych zbiornikach. Zbyt wczesne pojawienie się barw może skutkować w przyszłości osiągnięciem przez ryby niewielkich rozmiarów.
4.2.10. Wygląd ogólny.
Popularna rzymska sentencja mówi, że z gustem trudno jest dyskutować, lecz każdy akwarysta wyczuwa najczęściej intuicyjnie, która z oglądanych ryb, w zależności od przynależności gatunkowej lub prezentowanej przez nie formy barwnej ma odpowiednie proporcje, kształty czy barwy. Inaczej mówiąc, zagadnienie sprowadza się do zadania samemu sobie pytania: „czy chciałbym takiego żaglowca posiadać w swoim akwarium. W ten najprostszy z możliwych sposób można zdefiniować, co kryje się pod omawianym pojęciem.
W tym właśnie elemencie mamy do czynienia z najbardziej subiektywnym poglądem oceniającego i stanowi on jakby ostateczne podsumowanie. Wymaga on od specjalisty wiele samokrytycyzmu. Omawiane zjawisko można szczególnie zaobserwować we wszystkich dziedzinach sportów niewymiernych lub konkursów piosenkarskich, gdzie właśnie tego rodzaju mechanizm odgrywa bardzo dużą rolę, wywołując niekiedy u innych obserwujących sprzeczne uczucia.
opracował:
Andrzej Sieniawski