Metronidazol (zastosowanie, dawkowanie)
: 22 mar 2006, 16:13
Tekst zamieszony za zgodą autora
Metronidazol, to lek należący do chemioterapeutyków z grupy nitroimidazoli. Jego chemiczna nazwa to: 2-methyl-5-nitro-1-imidazoleethanol.
Stanowi on składnik wielu leków używanych zarówno do leczenia ludzi jak i zwierząt. W akwarystyce stosowany do zwalczania u ryb spironukleozy (heksamitozy), czyli wiciowców: Spironucleus elegans, Spironucleus salmonis lub Hexamita symphysodonis pasożytujących w układzie trawiennym. Działa także niszcząco na bakterie beztlenowe Gram-dodatnie i Gram-ujemne oraz pierwotniaki, hamując syntezę białek tych pasożytów. Mechanizm działania polega na blokowaniu biosyntezy DNA po transformacji leku do postaci czynnej w komórce bakterii beztlenowej. Bardzo wygodna w użyciu jest płynna postać metronidazolu 0,5%. Najczęściej jednak dostępna jest substancja krystaliczna (proszek), która w nieodpowiednich warunkach słabo rozpuszcza się w wodzie. Rozpuszczenie powinno być przeprowadzone w wodzie destylowanej lub pochodzącej z filtra RO, zakwaszonej do poziomu pH 2,5. Jeśli wartość pH przekroczy 3, w przygotowywanym roztworze zaczną się tworzyć kryształy, które nie mają żadnego działania leczniczego.
Praktyka wykazuje, że w trakcie przygotowywania roztworu, najlepiej jest użyć dwóch części 6% kwasu solnego, 7 części wody i 1 części metronidazolu.
Wprowadzony do wody, wykazuje wchłanianie przez organizm ryby w granicach do 70%. Podany w karmie, szybko wchłania się z przewodu pokarmowego (niemal w 100%), osiągając stężenie terapeutyczne w tkankach, utrzymujące się do 24 godzin.
Dysponując czystą postacią metronidazolu, należy założyć, że jednorazowa dawka lecznicza środka, w przypadku kąpieli długotrwałej, winna wynosić 0,7 – 5 gramów na 100 litrów wody. Rozbieżność tę uzasadnia wielkość i waga ciała ryb. Kąpiel winna trwać 5 – 7 dni. Najlepiej jest ją przeprowadzać w zbiorniku higienicznym, w którym pH wody nie może przekraczać 7. W zbiornikach dekoracyjnych, pierwszą zakładaną dawkę leku należy zwiększyć o 15% i tę dodatkową wartość trzeba uzupełniać w wodzie każdego dnia. U podstaw takiego postępowania leży okoliczność, że metronidazol szybciej rozkłada się w sytuacji, gdy ma kontakt z podłożem i roślinami.
Przykładowy przebieg całkowitej standardowej kuracji, w przypadku dorosłych dyskowców wygląda następująco:
- Pierwszego dnia podaje się lek w dawce 4g/100 litrów wody;
- Trzeciego dnia uzupełnia się lek w ilości 2g/100 litrów wody;
- Szóstego dnia, należy podmienić 50% wody w zbiorniku i rozpocząć jej filtrację poprzez węgiel aktywowany;
- Przez kolejne dwa dni, można wspomóc filtrację poprzez podmienianie 20% wody w zbiorniku.
- Dziewiątego dnia rozpoczyna się kurację tak jak pierwszego dnia i trwa ona przez kolejne sześć dni, tak jak zostało to opisane.
Przed rozpoczęciem kuracji i w trakcie jej trwania, należy wyłączyć filtrację biologiczną, oraz każdego dnia skontrolować stężenie azotanów w wodzie. Stwierdzenie, że ich ilość rośnie, daje postawę do podejrzeń, że metronidazol rozłożył się. W takiej sytuacji, należy podmienić 25% wody w zbiorniku i po uzupełnieniu stanu czystą, dodać 50% początkowo zastosowanej dawki leczniczej.
Leczenie powinno przebiegać przy minimalnej temperaturze wody 28°C, przy czym często podnoszona jest ona w tym okresie do 33 – 34°C.
Podawanie metronidazolu w pożywieniu zwiększa jego skuteczność. Do przygotowywanej karmy, trzeba w takim przypadku wprowadzić 0,25 – 0,5g leku. Po rozpuszczeniu wskazanej dawki w 10 – 15ml wody, można nią nasączyć przykładowo wysuszoną rozwielitkę, a następnie wymieszać ze zmielonym sercem wołowym. Dawką leczniczą można też nasączać granulaty.
Łączenie kąpieli w metronidazolu z podawaniem go równocześnie rybom w karmie, często przynosi doskonałe efekty.
Część akwarystów stosuje też tzw. kurację mieszaną, wykorzystując do tego celu zarówno metronidazol jak i levamisol, co często przynosi bardzo dobre efekty.
Standardowa kuracja tą metodą wygląda w następujący sposób:
- Pierwszego dnia, podaje się metronidazol w dawce: 2g/100 litrów wody;
- Czwartego dnia, podmienia się w zbiorniku około 50% wody i wprowadza do niej 10-procentowy levamisol w ilości 2,3g;
- Siódmego dnia, następuje kolejna podmiana 50% wody i wprowadza się do zbiornika metronidazol w dawce: 2g/100 litrów wody;
- Dziesiątego dnia, podmienia się w zbiorniku około 50% wody i wprowadza do niej 10-procentowy levamisol w ilości 2,3g;
- Trzynastego dnia, podmienia się 50 – 60% wody i rozpoczyna standardowe czynności, kończące każdą kurację, które zostały poniżej opisane.
W czasie zabiegu, może pojawić się zjawisko niedotlenienia u leczonych osobników. Zwiększenie intensywności przewietrzania wody, powinno temu skutecznie zapobiec.
Z chwilą rozpoczęcia kuracji, wskazane jest zmniejszenie intensywności oświetlenia w zbiorniku kwarantannowym, gdyż światło przyspiesza procesy rozkładowe w stosowanym leku.
W trakcie leczenia można się często spotkać z wystąpieniem bakteryjnego zakwitu wody. Część akwarystów, rozpoczynając kurację ryb omawianym lekiem, dodaje też do wody w celach zapobieżenia temu zjawisku sól, w ilości 1 płaska łyżeczka od herbaty/10 litrów wody.
Stosując omawiany antybiotyk, absolutnie nie można stosować klindamycyny lub chloramfenikolu, i zakaz ten rozciąga się dodatkowo na 21 kolejnych dni po skończeniu kuracji.
Zakończenie kuracji daje podstawę do częściowej wymiany wody w ilości 50% pojemności zbiornika pierwszego dnia. Wtedy też intensyfikuje się filtrację, stosując w niej dodatkowo wkład z węgla aktywowanego. W trzecim dniu warto jeszcze podmienić 25% wody, a w czwartym usunąć wkład z węglem.
W razie nie uzyskania jednoznacznie pozytywnych efektów leczniczych, kurację można powtórzyć po 7 dniach.
Zachodzi podstawowe pytanie, czy trzeba stosować aż tak wysokie dawki metronidazolu, jakie zostały przytoczone w przykładach. Niestety nie ma na nie jednoznacznej odpowiedzi. Gdy dorosłe dyskowce są bardzo chore i nie przyjmują już pokarmu, takie postępowanie wydaje się uzasadnione. Zastosowanie słabszej dawki, może nie przynieść oczekiwanych efektów, a jedynie dodatkowo osłabi ryby. Mniejsze dawki należy też stosować w przypadku leczenia młodych ryb. (W przypadkach, gdy choroba jest bardzo zaawansowana dawka metronidazolu dodawanego bezpośrednio do wody wynosi 6 tabl. a 250 mg na 100 l wody).
Metronidazol jest jedną z najczęściej używanych w leczeniu dyskowców substancji. Z tego też względu został tak szczegółowo omówiony. Kończąc jego omawianie, oraz pragnąc dać każdemu akwaryście możliwość podjęcia odpowiedniej decyzji w zakresie dawkowania, przytoczę na koniec stanowisko prof. dr hab. Jerzego Antychowicza, które przedstawił w artykule „Wiciowce występujące u ryb akwariowych i sadzawkowych - objawy kliniczne, zmiany anatomopatologiczne, rozpoznanie, zapobieganie i zwalczanie.” W opracowaniu tym autor stwierdza między innymi: „...Metronidazol może być stosowany również w czasie kąpieli oraz w karmie. W celu przeprowadzenia kąpieli w metronidazolu sporządza się roztwór 4 - 7mg substancji czynnej na 1 litr wody (400 - 700mg na 100 litrów wody). Odważoną dawkę zaleca się wstępnie rozpuścić w kolbie szklanej napełnionej ciepłą wodą. Po dokładnym rozpuszczeniu tego preparatu należy rozprowadzić go równomiernie w dobrze natlenionej wodzie w akwarium - kąpiel przeprowadzamy w specjalnym akwarium bez podłoża i roślin. Podczas kąpieli temperaturę wody w akwarium dobrze jest podnieść o 3-5°C i utrzymać ją przez trzy dni (pierwsza faza zabiegu). Po upływie tego czasu w akwarium wymienia się od 30 do 50 % wody i obniża temperaturę do poprzedniego poziomu. Wodę w akwarium filtruje się przez pięć dni przy zastosowaniu wkładki filtracyjnej z węgla aktywowanego. Po tym czasie cały zabieg powtarza się ponownie, czyli ponownie przeprowadza się trzy dniową kąpiel przy podniesionej o 3 – 5°C temperaturze wody. W czasie zabiegu ryby karmi się 1/3 zwykłej dawki pokarmowej.”
Informacja dla członków PKMD http://www.pkmd.pl/index.php?name=PNphp ... pic&t=1071
Metronidazol, to lek należący do chemioterapeutyków z grupy nitroimidazoli. Jego chemiczna nazwa to: 2-methyl-5-nitro-1-imidazoleethanol.
Stanowi on składnik wielu leków używanych zarówno do leczenia ludzi jak i zwierząt. W akwarystyce stosowany do zwalczania u ryb spironukleozy (heksamitozy), czyli wiciowców: Spironucleus elegans, Spironucleus salmonis lub Hexamita symphysodonis pasożytujących w układzie trawiennym. Działa także niszcząco na bakterie beztlenowe Gram-dodatnie i Gram-ujemne oraz pierwotniaki, hamując syntezę białek tych pasożytów. Mechanizm działania polega na blokowaniu biosyntezy DNA po transformacji leku do postaci czynnej w komórce bakterii beztlenowej. Bardzo wygodna w użyciu jest płynna postać metronidazolu 0,5%. Najczęściej jednak dostępna jest substancja krystaliczna (proszek), która w nieodpowiednich warunkach słabo rozpuszcza się w wodzie. Rozpuszczenie powinno być przeprowadzone w wodzie destylowanej lub pochodzącej z filtra RO, zakwaszonej do poziomu pH 2,5. Jeśli wartość pH przekroczy 3, w przygotowywanym roztworze zaczną się tworzyć kryształy, które nie mają żadnego działania leczniczego.
Praktyka wykazuje, że w trakcie przygotowywania roztworu, najlepiej jest użyć dwóch części 6% kwasu solnego, 7 części wody i 1 części metronidazolu.
Wprowadzony do wody, wykazuje wchłanianie przez organizm ryby w granicach do 70%. Podany w karmie, szybko wchłania się z przewodu pokarmowego (niemal w 100%), osiągając stężenie terapeutyczne w tkankach, utrzymujące się do 24 godzin.
Dysponując czystą postacią metronidazolu, należy założyć, że jednorazowa dawka lecznicza środka, w przypadku kąpieli długotrwałej, winna wynosić 0,7 – 5 gramów na 100 litrów wody. Rozbieżność tę uzasadnia wielkość i waga ciała ryb. Kąpiel winna trwać 5 – 7 dni. Najlepiej jest ją przeprowadzać w zbiorniku higienicznym, w którym pH wody nie może przekraczać 7. W zbiornikach dekoracyjnych, pierwszą zakładaną dawkę leku należy zwiększyć o 15% i tę dodatkową wartość trzeba uzupełniać w wodzie każdego dnia. U podstaw takiego postępowania leży okoliczność, że metronidazol szybciej rozkłada się w sytuacji, gdy ma kontakt z podłożem i roślinami.
Przykładowy przebieg całkowitej standardowej kuracji, w przypadku dorosłych dyskowców wygląda następująco:
- Pierwszego dnia podaje się lek w dawce 4g/100 litrów wody;
- Trzeciego dnia uzupełnia się lek w ilości 2g/100 litrów wody;
- Szóstego dnia, należy podmienić 50% wody w zbiorniku i rozpocząć jej filtrację poprzez węgiel aktywowany;
- Przez kolejne dwa dni, można wspomóc filtrację poprzez podmienianie 20% wody w zbiorniku.
- Dziewiątego dnia rozpoczyna się kurację tak jak pierwszego dnia i trwa ona przez kolejne sześć dni, tak jak zostało to opisane.
Przed rozpoczęciem kuracji i w trakcie jej trwania, należy wyłączyć filtrację biologiczną, oraz każdego dnia skontrolować stężenie azotanów w wodzie. Stwierdzenie, że ich ilość rośnie, daje postawę do podejrzeń, że metronidazol rozłożył się. W takiej sytuacji, należy podmienić 25% wody w zbiorniku i po uzupełnieniu stanu czystą, dodać 50% początkowo zastosowanej dawki leczniczej.
Leczenie powinno przebiegać przy minimalnej temperaturze wody 28°C, przy czym często podnoszona jest ona w tym okresie do 33 – 34°C.
Podawanie metronidazolu w pożywieniu zwiększa jego skuteczność. Do przygotowywanej karmy, trzeba w takim przypadku wprowadzić 0,25 – 0,5g leku. Po rozpuszczeniu wskazanej dawki w 10 – 15ml wody, można nią nasączyć przykładowo wysuszoną rozwielitkę, a następnie wymieszać ze zmielonym sercem wołowym. Dawką leczniczą można też nasączać granulaty.
Łączenie kąpieli w metronidazolu z podawaniem go równocześnie rybom w karmie, często przynosi doskonałe efekty.
Część akwarystów stosuje też tzw. kurację mieszaną, wykorzystując do tego celu zarówno metronidazol jak i levamisol, co często przynosi bardzo dobre efekty.
Standardowa kuracja tą metodą wygląda w następujący sposób:
- Pierwszego dnia, podaje się metronidazol w dawce: 2g/100 litrów wody;
- Czwartego dnia, podmienia się w zbiorniku około 50% wody i wprowadza do niej 10-procentowy levamisol w ilości 2,3g;
- Siódmego dnia, następuje kolejna podmiana 50% wody i wprowadza się do zbiornika metronidazol w dawce: 2g/100 litrów wody;
- Dziesiątego dnia, podmienia się w zbiorniku około 50% wody i wprowadza do niej 10-procentowy levamisol w ilości 2,3g;
- Trzynastego dnia, podmienia się 50 – 60% wody i rozpoczyna standardowe czynności, kończące każdą kurację, które zostały poniżej opisane.
W czasie zabiegu, może pojawić się zjawisko niedotlenienia u leczonych osobników. Zwiększenie intensywności przewietrzania wody, powinno temu skutecznie zapobiec.
Z chwilą rozpoczęcia kuracji, wskazane jest zmniejszenie intensywności oświetlenia w zbiorniku kwarantannowym, gdyż światło przyspiesza procesy rozkładowe w stosowanym leku.
W trakcie leczenia można się często spotkać z wystąpieniem bakteryjnego zakwitu wody. Część akwarystów, rozpoczynając kurację ryb omawianym lekiem, dodaje też do wody w celach zapobieżenia temu zjawisku sól, w ilości 1 płaska łyżeczka od herbaty/10 litrów wody.
Stosując omawiany antybiotyk, absolutnie nie można stosować klindamycyny lub chloramfenikolu, i zakaz ten rozciąga się dodatkowo na 21 kolejnych dni po skończeniu kuracji.
Zakończenie kuracji daje podstawę do częściowej wymiany wody w ilości 50% pojemności zbiornika pierwszego dnia. Wtedy też intensyfikuje się filtrację, stosując w niej dodatkowo wkład z węgla aktywowanego. W trzecim dniu warto jeszcze podmienić 25% wody, a w czwartym usunąć wkład z węglem.
W razie nie uzyskania jednoznacznie pozytywnych efektów leczniczych, kurację można powtórzyć po 7 dniach.
Zachodzi podstawowe pytanie, czy trzeba stosować aż tak wysokie dawki metronidazolu, jakie zostały przytoczone w przykładach. Niestety nie ma na nie jednoznacznej odpowiedzi. Gdy dorosłe dyskowce są bardzo chore i nie przyjmują już pokarmu, takie postępowanie wydaje się uzasadnione. Zastosowanie słabszej dawki, może nie przynieść oczekiwanych efektów, a jedynie dodatkowo osłabi ryby. Mniejsze dawki należy też stosować w przypadku leczenia młodych ryb. (W przypadkach, gdy choroba jest bardzo zaawansowana dawka metronidazolu dodawanego bezpośrednio do wody wynosi 6 tabl. a 250 mg na 100 l wody).
Metronidazol jest jedną z najczęściej używanych w leczeniu dyskowców substancji. Z tego też względu został tak szczegółowo omówiony. Kończąc jego omawianie, oraz pragnąc dać każdemu akwaryście możliwość podjęcia odpowiedniej decyzji w zakresie dawkowania, przytoczę na koniec stanowisko prof. dr hab. Jerzego Antychowicza, które przedstawił w artykule „Wiciowce występujące u ryb akwariowych i sadzawkowych - objawy kliniczne, zmiany anatomopatologiczne, rozpoznanie, zapobieganie i zwalczanie.” W opracowaniu tym autor stwierdza między innymi: „...Metronidazol może być stosowany również w czasie kąpieli oraz w karmie. W celu przeprowadzenia kąpieli w metronidazolu sporządza się roztwór 4 - 7mg substancji czynnej na 1 litr wody (400 - 700mg na 100 litrów wody). Odważoną dawkę zaleca się wstępnie rozpuścić w kolbie szklanej napełnionej ciepłą wodą. Po dokładnym rozpuszczeniu tego preparatu należy rozprowadzić go równomiernie w dobrze natlenionej wodzie w akwarium - kąpiel przeprowadzamy w specjalnym akwarium bez podłoża i roślin. Podczas kąpieli temperaturę wody w akwarium dobrze jest podnieść o 3-5°C i utrzymać ją przez trzy dni (pierwsza faza zabiegu). Po upływie tego czasu w akwarium wymienia się od 30 do 50 % wody i obniża temperaturę do poprzedniego poziomu. Wodę w akwarium filtruje się przez pięć dni przy zastosowaniu wkładki filtracyjnej z węgla aktywowanego. Po tym czasie cały zabieg powtarza się ponownie, czyli ponownie przeprowadza się trzy dniową kąpiel przy podniesionej o 3 – 5°C temperaturze wody. W czasie zabiegu ryby karmi się 1/3 zwykłej dawki pokarmowej.”
Informacja dla członków PKMD http://www.pkmd.pl/index.php?name=PNphp ... pic&t=1071
.